تۆڕی مافه‌كانی مرۆڤی کوردستان

شبکه حقوق بشر کردستان در گزارش‌های ماهانه خود به بررسی موارد نقض حقوق بشر در کردستان و نقض حقوق شهروندان کُرد در دیگر مناطق و شهرهای ایران طی یک ماه گذشته می‌پردازد. این گزارش، حاصل بررسی اخبار و گزارش‌های منتشر شده توسط شبکه حقوق بشر کردستان و راستی‌آزمایی اخبار انتشار یافته از سوی دیگر نهادهای حقوق بشری و سایت‌های خبری است.

با توجه به ممنوعیت فعالیت سازمان‌های مستقل حقوق بشری در ایران و فشارهایی که بر قربانیان و متاثران از نقض حقوق بشر، خانواده‌ها و نزدیکان آن‌ها وجود دارد، دسترسی به اطلاعات کامل و دقیق درباره تمامی موارد نقض حقوق بشر با محدودیت‌های زیادی همراه است. بنا بر این آمار و اطلاعات ارائه ‌شده در این گزارش، همه موارد نقض حقوق بشر را در بر نمی‌گیرد.

بر اساس آمار گردآوری شده از سوی شبکه حقوق بشر کردستان در اردیبهشت ۱۴۰۴، یک کولبر بر اثر تیراندازی نیروهای مرزبانی کشته و ۲ نفر دیگر زخمی شدند. حکم اعدام دست‌کم ۹ زندانی کُرد، از جمله یک زندانی سیاسی، به اجرا درآمد. علاوه بر این،  احکام حبس برای ۵ شهروند، هنرمند و فعال مذهبی اهل سنت صادر شده و درخواست اعاده دادرسی یک زندانی سیاسی کُرد مجددا رد شده است. همچنین دست‌کم ۲۱ نفر به اتهامات سیاسی بازداشت شدند، درحالی‌که تعدادی دیگر مورد احضار و بازجویی قرار گرفتند. پنج مورد زن‌کشی نیز در این ماه گزارش شده است.

کولبران

در پی تیراندازی نیروهای مرزبانی جمهوری اسلامی ایران، یک کولبر به نام آرمان رایزن در منطقه مرزی شهرستان مریوان در استان کردستان کشته و دو کولبر دیگر به نام‌های آکو شریفی و شوانه علی‌پور در مناطق مرزی شهرستان بانه در استان کردستان زخمی شدند.

اعدام

حکم اعدام دست‌کم ۸ زندانی کُرد در زندان‌های کرج، ارومیه، سنندج و بندرعباس اجرا شده است. این افراد با اتهام‌هایی از جمله «جرائم مربوط به مواد مخدر»، «قتل عمد» و «مباشرت در ارتکاب قتل عمدی» محاکمه و اعدام شده‌اند.

علاوه بر این، در تاریخ ۱ اردیبهشت، خانواده حمید حسین‌نژاد حیدرانلو، زندانی سیاسی کُرد متهم به «بغی»، از اجرای مخفیانه حکم اعدام او مطلع شدند. بر اساس گواهی فوت صادرشده، وی بامداد ۳۰ فروردین، با حضور مقامات امنیتی و قضایی، در زندان ارومیه اعدام شده است.

زن‌کشی

دست‌کم ۴ زن کُرد به نام‌های بتول محمدی، فاطمه محمدی، گلاب فرامرزی و سمیرا نوربخش با شلیک گلوله از سوی همسر، همسر دختر و خواستگار خود به قتل رسیده‌اند.

احکام

دست‌کم پنج شهروند، هنرمند و فعال مذهبی اهل سنت، از سوی دادگاه‌های انقلاب اسلامی، کیفری و ویژه روحانیت در شهرهای ارومیه، همدان و ایلام، در ارتباط با اتهام‌های سیاسی به حبس محکوم شده‌اند.

دیوان عالی کشور، دومین درخواست اعاده دادرسی حاتم اوزدمیر، زندانی سیاسی کُرد و تبعه ترکیه را که به اتهام «محاربه» به اعدام محکوم شده است، رد کرد. با این تصمیم، خطر اجرای حکم اعدام برای او بیش از پیش افزایش یافته است.

شعبه ۳۱ دادگاه تجدیدنظر دیوان عدالت اداری، حکم اخراج سمیه اخترشمار، معلم ۳۷ ساله اهل مریوان با ۱۷ سال سابقه خدمت در آموزش‌ و پرورش را عیناً تأیید کرد.

بازداشت‌ها

دست‌کم ۲۱ شهروند، از جمله کنشگران سیاسی، مدنی، رسانه‌ای و مذهبی، در استان‌های آذربایجان غربی، کردستان، کرمانشاه، همدان، تهران و البرز، توسط نهادهای امنیتی و قضایی و با اتهام‌های سیاسی بازداشت شده‌اند.

پنج تن از این افراد برای اجرای حکم حبس به زندان‌های کرج، نقده، بوکان، مهاباد و ایلام منتقل شده‌اند. با وجود آزادی موقت شماری از بازداشت‌شدگان، برخی دیگر همچنان در بازداشت به‌سر می‌برند و از محل نگهداری و وضعیت تعدادی از آن‌ها اطلاعی در دست نیست.

احضارها

زانیار دباغیان و پیام فتحی، از فعالان کارگری اهل سنندج، به ستاد خبری اداره اطلاعات این شهر احضار و مورد بازجویی قرار گرفتند.

در شهرهای بوکان و مهاباد نیز ده‌ها شهروند توسط نیروهای اداره اطلاعات به ستاد خبری این نهاد امنیتی احضار شده‌اند. این احضارها و بازداشت‌ها در پی برگزاری مراسم جشن ازدواجی در بوکان صورت گرفته که در آن بسیاری از مهمانان با پوشش لباس کُردی به رنگ خاکی حضور داشتند. گفته می‌شود پوشیدن این نوع لباس به دلیل شباهت با یونیفورم پیشمرگ‌های احزاب اپوزیسیون کُرد، علت واکنش نهادهای امنیتی بوده است.

به‌طور هم‌زمان، در ساعات اولیه صبح همان روز، نیروهای امنیتی با یورش به منازل لقمان سالک و کاوه سالک، ضمن بازرسی منزل، تعدادی از وسایل شخصی آن‌ها از جمله لباس کُردی، تلفن همراه، مدارک شناسایی، کارت‌های بانکی و… را ضبط کرده و با خود برده‌اند.

سهیلا مطاعی، فعال مدنی اهل دهگلان نیز با دریافت ابلاغیه‌ای رسمی، به اتهام «تبلیغ به نفع گروه‌ها یا سازمان‌های مخالف نظام جمهوری اسلامی ایران» به شعبه ۱۰۲ دادگاه کیفری دو این شهر احضار شد.

وضعیت زندانیان سیاسی

ـ رضا رمضان‌زاده، زندانی سیاسی کُرد که دوران محکومیت ۲ سال و ۶ ماه حبس خود را در زندان تهران بزرگ سپری می‌کند، با وجود گذشت بیش از چهار ماه از نگهداری‌اش در بند مربوط به «جرائم خشن»، به‌دلیل مشکلات شدید معده و گوارش در وضعیت وخیمی به‌سر می‌برد و همچنان از دسترسی به خدمات پزشکی محروم است.

ـ خالد زمانی، زندانی سیاسی کُرد، با وجود موافقت شورای طبقه‌بندی زندان مرکزی یزد و دادستان این شهر با درخواست مرخصی‌اش، و همچنین تودیع وثیقه ۱۰ میلیارد تومانی توسط خانواده‌اش، از سوی سازمان اطلاعات سپاه پاسداران از اعزام به مرخصی منع شده است. این زندانی سیاسی تاکنون به دلیل مخالفت این نهاد امنیتی-نظامی از حق مرخصی و آزادی مشروط محروم بوده است.

ـ محمد دانیالی، از زندانیان سیاسی کُرد بازداشت‌شده در جریان خیزش «ژن ژیان ئازادی» و محبوس در زندان مرکزی ایلام، در اعتراض به شرایط نامساعد روحی و روانی و وضعیت غیرانسانی و ناعادلانه حاکم بر زندان، دست به اعتصاب غذا زد.

ـ وحید چاوران، ناصر رضایی و محمدحسن حاصلی، سه زندانی سیاسی کُرد که در جریان خیزش «ژن ژیان ئازادی» بازداشت و هرکدام به ۱۲ سال حبس در تبعید محکوم شده‌اند، بدون اطلاع قبلی و به‌صورت مخفیانه از زندان مرکزی ایلام به زندان‌های زاهدان، کرمان و وکیل‌آباد مشهد تبعید شدند.

ـ مطلب احمدیان، زندانی سیاسی کُرد، که پانزدهمین سال حبس خود را در زندان اوین سپری می‌کند، از روز دوشنبه ۱۵ اردیبهشت ۱۴۰۴ در اعتراض به مخالفت دادستان تهران با توقف اجرای حکم و نیز محرومیت از دسترسی به خدمات درمانی، با وجود وضعیت وخیم جسمی، دست به اعتصاب غذا زده است. وی به بیماری‌های متعددی از جمله فتق دیافراگم، تنگی کانال نخاع، عفونت مجاری ادراری و سرطان اثنی‌عشر مبتلاست. با وجود تأکید پزشکی قانونی بر لزوم توقف اجرای حکم، دادستان تهران با اعطای مرخصی استعلاجی و تعویق اجرای حکم مخالفت کرده است.

ـ وریشه مرادی، زندانی سیاسی کُرد محکوم به اعدام، با وجود ابتلا به چندین بیماری از جمله پارگی دیسک گردن و تنگی کانال نخاع، همچنان از دسترسی به درمان محروم است. این زندانی در اسفند ۱۴۰۲ توسط متخصص مغز و اعصاب معاینه شد و علی‌رغم تأکید این پزشک و تأیید مسئولان بهداری زندان اوین بر ضرورت انجام جراحی، مسئولان زندان تاکنون از اعزام وی به مراکز درمانی خودداری کرده‌اند.