پاریس، ۸ دی ۱۳۹۸ـ به دنبال اعتراضات مردمی آبان ماه در بسیاری از شهرهای ایران، نهادهای امنیتی و نظامی جمهوری اسلامی اقدام به سرکوب گسترده و همراه با خشونت شهروندان معترض کردند. بر اساس گزارش رسانههای مستقل و سازمانهای حقوق بشری طی این اعتراضات صدها نفر کشته و هزاران نفر بازداشت شدند. بنا به تحقیقات شبکه حقوق بشر کردستان تنها در شهرهای کردنشین بیش از هزار شهروند بازداشت شدهاند که از سرنوشت تعدادی از این افراد همچنان اطلاعی در دست نیست.
شبکه حقوق بشر کردستان در جهت اطلاعرسانی و مستندسازی خشونتهای اعمال شده از سوی نیروهای امنیتی و نظامی جمهوری اسلامی در کردستان، با تعدادی از شاهدان عینی و منابع مطلع خود در شهرهای کرمانشاه، مریوان، جوانرود، سنندج، بوکان و ایلام گفتوگو کرده است. گزارشی که در پی میآید اطلاعات حاصل از این تحقیقات در شهر مریوان است.
کاوه کرمانشاهی، سخنگوی شبکه حقوق بشر کردستان درباره این گزارش میگوید: «با گذشت یک و ماه نیم از اعتراضات مردمی آبان ماه و سرکوب شدید و خشونت آمیز این اعترضات مسالمتآمیز از طرف حکومت ایران، اطلاعات بیشتر و دقیقتری از میزان خشونت به کار گرفته شده از سوی نیروهای انتظامی و امنیتی با معترضان در خیابانها و بازداشتگاهها در اختیار رسانهها و سازمانهای حقوق بشری قرار میگیرد. شبکه حقوق بشر کردستان نیز به عنوان یک سازمان حقوق بشری که فعالیتهای خود را روی کردستان ایران متمرکز داشته است، طی این مدت از طریق پیگیریها و تحقیقات خود به اسناد و شواهدی دست یافته است که حاکی از میزان بالای خشونت به کار گرفته شده از سوی ماموران امنیتی با افراد بازداشت شده در شهرهای مختلف کردستان است.»
به گفته سخنگوی شبکه حقوق بشر کردستان، نگهداری طولانی مدت بازداشت شدگان در سلولهای انفرادی کوچک، تحمیل گرسنگی طولانی مدت به آنها، محدودیت استفاده از سرویس بهداشتی و عدم مداوای بازداشتشدگانی که در جریان اعتراضات زخمی شدهاند از مواردی هستند که تعدادی از شهروندان بازداشتی پس از آزادی به این سازمان حقوق بشری اطلاع دادهاند. همچنین موارد متعددی از شکنجههای جسمی و آزار و اذیتهای جنسی نیز به شبکه حقوق بشر کردستان گزارش شده که بخشی از آن در این گزارش آمده است.
کاوه کرمانشاهی در ادامه با اشاره به موارد مطرح شده در این گزارش، گفت: «طی این مدت گزارشهای متعددی دریافت کردیم و در گفتوگو با منابع موثق خود در شهرهای کردستان نسبت به راستی آزمایی این گزارشها اقدام کردیم. برای ما مشخص شده است که شکنجههای جسمی در شکل گسترده و شدیدی در بازداشتگاههای امنیتی و انتظامی صورت گرفته و حداقل در یک مورد منجر به مرگ یک مرد جوان در مریوان شده است. همچنین اخباری از اذیت و آزارهای جنسی و حتی تجاوز به کودکان به وسیله باتوم در بازداشتگاهها به ما رسیده است که تحقیقات ما در این موارد همچنان ادامه دارد. اما تا همین حد وقوع آزار و اذیت جنسی و تهدید به تجاوز در مورد سه پسر دانشآموز که در جریان اعتراضات آبان ماه در مریوان بازداشت شدند، ثابت شده است. اما اسامی این افراد بنا به ملاحظات امنیتی، تهدید خانواده این افراد از سوی سپاه و همچنین حفظ حریم خصوصی این کودکان نزد شبکه حقوق بشر کردستان محفوظ است.»
آزار و اذیت جنسی و احتمال تجاوز
بنا به گفته دو منبع موثق در مریوان، تعداد زیادی کودک زیر ۱۸ سال که در جریان اعتراضات روزهای ۲۵ و ۲۶ آبانماه در شهر مریوان بازداشت و به بازداشتگاه سازمان اطلاعات سپاه واقع در پادگان سپاه در اطراف میدان سپاه مریوان منتقل شده بودند، در این بازداشتگاه همراه صدها شهروند بازداشتی دیگر به مدت چند روز مورد شکنجههای شدید روحی و فیزیکی قرار گرفتهاند.
بازجویان امنیتی سازمان اطلاعات سپاه مریوان که از سوی فردی به نام «حاجی میثم» هدایت میشدند، دستکم سه دانشآموز پسر را با ابزارهایی مثل باتوم تهدید به تجاوز کردند و همزمان مورد اذیت و آزار جنسی قرار دادهاند. این سه دانش آموز پس از چند روز با کفالت آزاد شده و از سوی بازجویان امنیتی تهدید شدهاند که نباید به هیچ وجه مساله شکنجههای جسمی و آزارهای جنسی را با کسی مطرح کنند.
به گفته منابع موثق شبکه، خانواده این افراد به دنبال مشاهده مشکلات روحی و روانی فرزندان خود از انجام اذیت و آزارهای جنسی و حتی احتمال تجاوز آگاه شدهاند، اما به دلیل ترس از واکنش سپاه از ثبت شکایت صرف نظر کردهاند. همچنین این کودکان تحت تاثیر اتفاقاتی که در زمان بازداشت تجربه کردهاند، هنوز حاضر به بازگو کردن جزئیات رفتارهایی که با آنها شده، نیستند.
شکنجههای شدید فیزیکی
یکی از شهروندان معترضی که به مدت چند روز در این بازداشتگاه امنیتی بازداشت بوده و به دلیل شکنجهها دچار مشکلات روحی شده است، مشاهدات خود از شکنجههای شهروندان بازداشتی را اینگونه بازگو کرد: «پس از بازداشت کیسههای سیاهی بر سرمان کشیدند و به داخل یک پژو ۴۰۵ منتقل کردند. سپس ما را به مکان نامعلومی برده و در اتاقهای کوچک نیم متر در نیم متر نگهداری کردند. همزمان صدای شکنجه دیگر بازداشتیها را میشنیدم. فضای اتاق به قدری کوچک بود که امکان دراز کردن پای خود را نداشتیم. به مدت طولانی گرسنه نگهمان میداشتند و در این مدت هیچ غذایی حتا یک تکه نان به ما نمیدادند.»
وی در ادامه افزود: «شبها همه را به جایی بیرون از سلول در محوطه بازداشتگاه برده و مجبورمان میکردند لباسهایمان را دربیاوریم. سپس شلنگ آب سرد را به رویمان میگرفتند و شروع به ضرب و شتم میکردند.»
این شهروند همچنین از بیهوش شدن شماری از کودکان بازداشت شده بر اثر شکنجه خبر داد و گفت: «ما نمیدانستیم این افراد را که عمدتاْ کودک و نوجوان بودند، پس از بیهوششدن به کجا منتقل شدند، حتی نمیدانیم آیا زنده ماندند یا مردند؟!»
دو شاهد دیگر در مریوان نیز به شبکه حقوق بشر کردستان گفتند: «نیروهای سپاه در روزهای ۲۶، ۲۷ و ۲۸ آبان یک ماشین اطفای حریق آتشنشانی را به محطه سپاه منتقل کرده و شبها پس از لختکردن بازداشتشدگان شلنگ آب سرد را به روی آنها گرفته و تا صبح مورد ضرب و شتم قرار میدادند».
بنا به یافتههای شبکه حقوق بشر کردستان، بیشتر بازداشتشدگان پس از مدتی با سپردن وثیقه آزاد شدهاند اما همچنان از سرنوشت تعدادی از آنها هیچ اطلاعی در دست نیست. این در حالی است که برخی از این شهروندان در زمان بازداشت زخمی شده بودند.
شکنجههای بازداشتشدگان تنها محدود به بازداشتگاه سازمان اطلاعات سپاه نبوده و در بازداشتگاه اداره اطلاعات، اداره آگاهی و کلانتریهای این شهر نیز شکنجههایی بر شهروندان بازداشتی اعمال شده است. گفته میشود در برخی موارد حتی از اتوی داغ برای شکنجه افراد استفاده شده است.
«آراس بافکاری»، ۱۶ ساله و ساکن مریوان یکی از کودکانی بوده که در جریان اعتراضات ۲۵ آبان شهر مریوان بازداشت و به اتهام شکستن سر رئیس یکی از کلانتریهای این شهر به مدت ۱۰ روز در سلولهای کلانتری مریوان به شدت مورد ضرب و شتم قرار گرفته است.
همچنین یک شهروند دیگر به نام «سهیب اسدی» پس از بازداشت به بازداشتگاه اداره آگاهی منتقل شده و توسط ماموران این اداره مورد ضرب و شتم شدید قرار گرفته است، تا حدی که دست و پاهای وی در چندین قسمت شکسته شده است. این جوان ۲۴ ساله پس از ۵ روز با سپردن وثیقه آزاد شده است، اما پزشکی قانونی از معاینه تا زمان بهبودی کامل خودداری کرده است تا موفق به ثبت شکایت از ماموران آگاهی نشود.
جان باختن زیر شکنجه
شبکه حقوق بشر کردستان تاکنون موفق شده است که کشتهشدن «ارشاد رحمانیان»، شهروند ۲۴ ساله مریوانی را بر اثر شکنجههای پس از بازداشت تایید کند. جنازه این شهروند کرد روز ۲۴ آذرماه در حالی که دست و پا و تعدادی از دندانهای وی زیر شکنجه شکسته شده بود، در سد «گاران» مریوان پیدا شد.
هر چند به دلیل فشار و تهدید خانواده این جوان کُرد تاریخ دقیق ناپدید شدن وی مشخص نیست، اما بر اساس گفتوگوهای شبکه حقوق بشر کردستان با منابع مطلع، بازداشت وی احتمالا در تاریخ ۲۵ آبان یا ۵ آذرماه صورت گرفته است. وی آخرین بار در حین انتقال پول در یکی از عابر بانکهای نزدیک مسجد «مولوی» مریوان دیده شده است.
خانواده رحمانیان علیرغم مراجعات مکرر به دادگاه و نهادهای امنیتی مریوان هیچ پاسخی دریافت نکردند. یک منبع دولتی از انتقال وی به زندان مرکزی سنندج خبر داده بود، اما زندان سنندج از حضور چنین شخصی ابراز بیاطلاعی کرده بود. بیخبری از سرنوشت این شهروند تا زمان پیداشدن جنازهاش در سد گاران ادامه داشت.
عکسهای به شبکه حقوق بشر کردستان ارسال شده است که احتمال میرود مربوط به بیرون آوردن جنازه وی از سد گاران باشد. پزشکی قانونی مریوان تاکنون به صورت رسمی دلیل مرگ این شهروند کُرد را اعلام نکرده است.
