سینا دشمیر، شهروند کُرد اهل روستای «گزگسک» پیرانشهر، در تاریخ ۲۸ دی ۱۴۰۱ در جریان خیزش ژن ژیان ئازادی/ زن زندگی آزادی^۱ توسط نیروهای وزارت اطلاعات در این شهر بدون ارائه حکم قضایی بازداشت و به بازداشتگاه این امنیتی در ارومیه منتقل شد.

پس از چند هفته از بازداشتگاه اداره اطلاعات ارومیه به زندان نقده منتقل و در تاریخ ۲۵ بهمن ۱۴۰۱ با قرار وثیقه ۴ میلیارد تومانی به صورت موقت آزاد شد.

در زمان بازداشت از حق ملاقات با خانواده و دسترسی به وکیل محروم بود.

در اردیبهشت ۱۴۰۲ توسط سوی شعبه اول دادگاه انقلاب مهاباد به ریاست قاضی امیر اوجاقلو به اتهام « عضویت در گروه‌های مخالف نظام»^۲ از طریق عضویت در حزب دمکرات کردستان ایران^۳ به ٤٠ ماه حبس و به اتهام «شعار نویسی و اقدام علیه امنیت ملی»^۴ به ٣٥ ماه حبس محکوم شد.

همچنین در پرونده‌ای دیگری توسط شعبه ١٠٢ دادگاه کیفری دو پیرانشهر به ریاست قاضی رضا قهرمانی ساعتلو به اتهام «اخلال در نظم و آسایش عمومی»^۵ به پرداخت پنجاه ميليون ریال جزای نقدی در حق صندوق دولت جمهوری اسلامی ایران جایگزین از سه ماه حبس تعزیری و تحمل ٤٠ ضربه شلاق تعزیری بدور از انظار عمومی و در مکانی مسقف و به غير از سر و صورت و عورتين محکوم شد.

سینا دشمیر در تاریخ ۱ بهمن ۱۴۰۲ برای اجرای حکم حبس روانه زندان نقده شد. وی در تاریخ ۱۳ اسفند ۱۴۰۳ تحت نظارت با پابند الکترونیک آزاد شد.

تیر ۱۴۰۳- با دستور مجتبی محمودی قلقاچی، دادستان پیرانشهر، نیروهای امنیتی اقدام به نصب پرچم جمهوری اسلامی بر روی درب منزل خانوادگی وی کردند.

۱. ژینا امینی (مهسا امینی)، زن کُرد ۲۱ ساله اهل سقز در تاریخ ۲۲ شهریور ۱۴۰۱ در یکی از خیابان‌های تهران به دلیل  پوشش خود توسط نیروهای گشت ارشاد (پلیس امنیت اخلاقی) بازداشت شد. او به فاصله چند ساعت پس از بازداشت به دلیل صدمات وارد شده به جمجمه با علائم مرگ مغزی به بیمارستان کسری تهران منتقل و سه روز بعد در تاریخ ۲۵ شهریور ۱۴۰۱ جان باخت.

قتل حکومتی ژینا موجی از اعتراضات بی‌سابقه مردمی را به دنبال داشت که با حضور گسترده شهروندان در مراسم خاکسپاری او در آرامستان «آیچی» سقز آغاز و به فاصله کمی به بسیاری از شهرهای ایران گسترش یافت. این اعتراضات گسترده علیه جمهوری اسلامی ایران که ماه‌ها به طول انجامید و طی آن دست‌کم ۵۲۷ معترض کشته و هزاران نفر مجروح و بازداشت شدند، با شعار محوری آن «ژن ژیان ئازادی» یا «زن زندگی آزادی» شناخته می‌شود.

انجمن فرهنگی-اجتماعی نوژین در سال ۱۳۸۸ با مجوز رسمی از وزارت کشور تاسیس شد. این انجمن حوزه فعالیت خود را آموزش زبان کُردی، آگاهی دادن در حوزه‌های اجتماعی و فرهنگی معرفی کرده است.

«انصار السنه» یک گروه اسلام‌گرا در عراق است که در اقلیم کردستان نیز نفوذ دارد. این گروه با ایدئولوژی «سلفی جهادی» در سال ۲۰۰۳ میلادی از «انصار الاسلام» منشعب و اعلام موجودیت کرد. هدف این گروه مبارزه با حضور نیروهای خارجی در عراق و برپایی یک دولت اسلامی بر اساس شریعت اعلام شده است.

۲. ماده ۴۹۹ قانون مجازات اسلامی: هر کس در یکی از دسته‌‌ها یا جمعیت‌‌ها یا شعب جمعیت‌های مذکور در ماده (۴۹۸) عضویت یابد به سه ماه تا پنج سال حبس محکوم می‌‌گردد ‌مگر این‌که ثابت شود از اهداف آن بی ‌اطلاع بوده است.»

۳. حزب دمکرات کردستان ایران در تاریخ ۲۵ مرداد ١٣٢۴ با هدف خودمختاری برای کردستان ایران تاسیس شد. آن‌گونه که در اساس‌نامه حزب آمده، این تشکل سیاسی بر مبنای «افکار ملی و ساختار تشکیلاتی [کومله ژ.ک] جمعیت تجدید حیات کرد و با خوانش واقع‌بینانه و امروزین»، به عنوان یک سازمان مدرن پا به عرصه سیاسی گذاشت. کومله ژ.ک موسس «جمهوری کردستان» (۲ بهمن ۱۳۲۴تا ۲۴ آذر ۱۳۲۵) در مهاباد بود. عمر این جمهوری بعد از ۱۱ ماه با حمله ارتش ایران به پایان رسید و رهبران آن، از جمله قاضی محمد رهبر حزب و رییس جمهور کردستان، اعدام شدند. 

حزب دمکرات کردستان ایران با گذراندن یک دوره‌ مبارزه‌ مسلحانه در اواخر دهه ۴۰ شمسی که با اختلافات درون حزبی همراه بود، سرانجام در آستانه‌ انقلاب ۱۳۵۷ به صورت یک حزب سیاسی مجددا اعلام موجودیت کرد. عبدالرحمن قاسملو و صادق شرفکندی، دو تن از رهبران این حزب  به فاصله سه سال در تیر ۱۳۶۸ و شهریور ۱۳۷۱ توسط جمهوری اسلامی ایران در اروپا ترور شدند.

این حزب در سال ۱۳۸۵ و در پی تشدید اختلافات داخلی، دچار انشعاب و به دو تشکیلات «حزب دمکرات کردستان ایران»‌ و «حزب دمکرات کردستان»‌ تقسیم شد. این دو حزب نهایتا در تاریخ ۳۱ مرداد ۱۴۰۱ در بیانیه‌ای ادغام مجدد حزب را پس از ١٥ سال جدایی اعلام کردند.

این حزب آرمان نهایی خود را «ایجاد جامعه دمکراتیک-سوسیالیستی»  و شعار استراتژیک خود را «تامین حقوق ملت کردستان در کردستان ایران در چارچوب یک سیستم دمکراتیک فدرال در ایران» اعلام کرده است.  مقر اصلی حزب دمکرات کردستان ایران در استان اربیل کردستان عراق است.

۴.ماده ۶۱۰ قانون مجازات اسلامی (تعزیرات): هرگاه دو نفر یا بیشتر اجتماع و تبانی نمایند که جرایمی بر ضد امنیت داخلی یا خارج کشور مرتکب شوند یا وسایل ارتکاب آن را فراهم نمایند در صورتی که عنوان محارب بر آنان صادق نباشد به دو تا پنج سال حبس محکوم خواهند شد.

۶.ماده ۶۱۸ قانون مجازات اسلامی: «هر کس با هیاهو و جنجال یا حرکات غير متعارف یا تعرض به افراد، موجب اخلال نظم و آسایش و آرامش عمومی گردد یا مردم را از کسب و کار باز دارد به حبس از ۳ ماه تا ۱ سال و تا ۷۴ ضربه شلاق محکوم خواهد شد.»