عظیم یادگاری، شهروند کُرد اهل دهلران، در تاریخ تاریخ ۲۵ بهمن ۱۴۰۱ به همراه همسرش، صفورا ملکی، طی یورش نیروهای امنیتی به منزل‌شان بازداشت شد. نیروهای امنیتی دلیل بازداشت را شرکت در خیزش ژن ژیان ئازادی/زن زندگی آزادی^۱ اعلام کردند.

پس از چند هفته بازجویی و شکنجه برای انجام اعترافات اجباری در بازداشتگاه اداره اطلاعات ایلام به بازداشتگاه مرکزی این شهر منتقل شد.

در زمان بازداشت از حق ملاقات با خانواده و دسترسی به وکیل محروم بود. در تاریخ ۲۱ فروردین ۱۴۰۲، همراه با سه شهروند کُرد دیگر اهل دهلران، حسین باپیروند، فرشاد آیینی و سعدالله آیینی، در اعتراض به ادامه بازداشت خود، دست به اعتصاب غذا زدند.

در دی‌ ۱۴۰۲، در جریان رسیدگی به یک پرونده مشترک مرتبط با خیزش «ژن ژیان ئازادی»، وی به همراه چند شهروند دیگر توسط شعبه اول دادگاه انقلاب ایلام به اتهام‌هایی چون «اخلال در نظم و آسایش عمومی»^۲ و «اجتماع و تبانی برای ارتکاب جرم علیه امنیت داخلی و خارجی کشور»^۳، در مجموع به ۱۰ سال و یک روز حبس تعزیری محکوم شد.

عظیم یادگاری در تاریخ ۲۴ اردیبهشت ۱۴۰۴ در تهران بازداشت و برای اجرای حکم حبس به زندان مرکزی ایلام منتقل شد.

۱. ژینا امینی (مهسا امینی)، زن کُرد ۲۱ ساله اهل سقز در تاریخ ۲۲ شهریور ۱۴۰۱ در یکی از خیابان‌های تهران به دلیل  پوشش خود توسط نیروهای گشت ارشاد (پلیس امنیت اخلاقی) بازداشت شد. او به فاصله چند ساعت پس از بازداشت به دلیل صدمات وارد شده به جمجمه با علائم مرگ مغزی به بیمارستان کسری تهران منتقل و سه روز بعد در تاریخ ۲۵ شهریور ۱۴۰۱ جان باخت.

قتل حکومتی ژینا موجی از اعتراضات بی‌سابقه مردمی را به دنبال داشت که با حضور گسترده شهروندان در مراسم خاکسپاری او در آرامستان «آیچی» سقز آغاز و به فاصله کمی به بسیاری از شهرهای ایران گسترش یافت. این اعتراضات گسترده علیه جمهوری اسلامی ایران که ماه‌ها به طول انجامید و طی آن دست‌کم ۵۲۷ معترض کشته و هزاران نفر مجروح و بازداشت شدند، با شعار محوری آن «ژن ژیان ئازادی» یا «زن زندگی آزادی» شناخته می‌شود.

۲. ماده ۶۱۸ قانون مجازات اسلامی: «هر کس با هیاهو و جنجال یا حرکات غير متعارف یا تعرض به افراد، موجب اخلال نظم و آسایش و آرامش عمومی گردد یا مردم را از کسب و کار باز دارد به حبس از ۳ ماه تا ۱ سال و تا ۷۴ ضربه شلاق محکوم خواهد شد.»

۳.ماده ۶۱۰ قانون مجازات اسلامی (تعزیرات): هرگاه دو نفر یا بیشتر اجتماع و تبانی نمایند که جرایمی بر ضد امنیت داخلی یا خارج کشور مرتکب شوند یا وسایل ارتکاب آن را فراهم نمایند در صورتی که عنوان محارب بر آنان صادق نباشد به دو تا پنج سال حبس محکوم خواهند شد.