تۆڕی مافه‌كانی مرۆڤی کوردستان

شبکه حقوق بشر کردستان در گزارش‌های ماهانه خود به بررسی موارد نقض حقوق بشر در کردستان و نقض حقوق شهروندان کُرد در دیگر مناطق و شهرهای ایران طی یک ماه گذشته می‌پردازد.

با توجه به ممنوعیت فعالیت سازمان‌های مستقل حقوق بشری در ایران و تحت فشار قرار داشتن افرادی که در معرض نقض حقوق بشر قرار می‌گیرند و همچنین خانواده و نزدیکان آنها، انتشار گزارش‌های مستند و دقیق با دشواری زیادی همراه است.

به همین دلیل آمار و اطلاعات ارائه شده در این گزارش در برگیرنده تمام موارد نقض حقوق بشر نیست. این گزارش ماحصل بررسی اخبار و گزارش‌های انتشار یافته توسط شبکه حقوق بشر کردستان و راستی‌آزمایی گزارش‌های منتشر شده از سوی دیگر نهادهای حقوق بشری و سایت‌های خبری است.

بر اساس آمار گردآوری شده از سوی شبکه حقوق بشر کردستان در شهریور ۱۴۰۳

• اعدام

حکم اعدام دست‌کم ۷ زندانی کُرد در زندا‌ن‌های تبریز٬ خرم آباد٬ مهاباد٬ همدان٬ میاندوآب و  قزلحصار کرج به اتهام‌های «قتل عمد» و «موادمخدر» اجرا شد.

• زن‌کشی

مبینا زینی‌وند ۱۷ ساله اهل شهرستان دره شهر ایلام با شلیک گلوله توسط پدرش به قتل رسید. انگیزه این زن کشی٬ مخالفت پدر با ازدواج مبینا عنوان شده است. همچنین یک زن ۳۶ ساله اهل شهرستان ایلام توسط پدرش با سلاح سرد به قتل رسید. از هویت وی و انگیزه این زن کشی اطلاع دقیقی در دست نیست.

• کولبران

اسعد اسپندار، کولبر اهل سردشت در مناطق مرزی شهرستان بانه استان کردستان با تیراندازی نیروهای مرزبانی جمهوری اسلامی ایران شد. همچنین فردین رستم‌نژاد، کولبر جوان اهل روستای «شمشیر» شهرستان پاوه پس از ۱۸ ماه جراحت منجر به ضایعه نخاعی که در نتیجه تیراندازی نیروهای مرزبانی به آن دچار شده بود جان خود را از دست داد. یک کولبر نیز در مناطق مرزی هورامان به دلیل ضرب و شتم توسط نیروهای مرزبانی مجروح شد.

• صدور حکم

حکم اعدام حاتم اوزدمیر٬ زندانی سیاسی کُرد تبعه ترکیه، از سوی دیوان عالی کشور تایید شد. این زندانی سیاسی در اردیبهشت سال جاری از سوی شعبه ۳ دادگاه انقلاب اسلامی ارومیه به ریاست قاضی نجف‌زاده به اتهام «محاربه» به اعدام محکوم شده بود.

همچنین دست‌کم برای یک فعال مذهبی در دادگاه ویژه روحانیت همدان حکم حبس تعزیری صادر و احکام  تبعید٬ جزای نقدی و ممنوع الخروجی دست‌کم ۲ نفر دیگر در دادگاه تجدیدنظر تایید شد.

• دومین سالگرد خیزش ژن ژیان ئازادی/ زن زندگی آزادی

در این ماه همزمان با دومین سالگرد خیزش ژن ژیان ئازادی/ زن زندگی آزادی، تعدادی از فعالان و شهروندان کُرد در شهرهای مهاباد، اشنویه، پیرانشهر، دیواندره، مریوان و سروآباد توسط ماموران وزارت اطلاعات و سازمان اطلاعات سپاه پاسداران بازداشت و به بازداشتگاه‌های امنیتی این دو نهاد امنیتی منتقل شدند.

سیاوش سلطانی٬ رامیار ابوبکری٬ مینا سلطانی و احمد حسن‌زاده، از خانواده‌های دادخواه بازداشت شده در این ماه هستند. مینا سلطانی، مادر شهریار محمدی از جان‌باختگان اعتراضات بوکان همچنان در بازداشت به سر می‌برد اما سه نفر دیگر پس از چند روز با قرار وثیقه آزاد شده‌اند.

در روز ۲۵ شهریور ۱۴۰۳، همزمان با سالگرد قتل حکومتی ژینا-مهسا امینی٬ اعضای خانواده وی در حصر خانگی قرار گرفتند و اجازه خروج از منزل به آنها داده نشد.  همچنین نیروهای امنیتی در راه‌های منتهی به قبرستان آیچی مستقر شدند و از حضور مردم بر مزار ژینا مهسا امینی ممانعت به عمل آوردند.

در این روز همچنین کسبه و بازاریان در شهرهای سقز٬ سنندج٬ مریوان و مهاباد اعتصاب کردند. عصر این روز به دنبال برگزاری اعتصاب گسترده بازاریان در این شهرها، چندین مغازه در شهر سنندج با دستور قضایی پلمپ شدند.

• بازداشت‌ها

در این ماه همزمان با دومین سالگرد خیزش ژن ژیان ئازادی/ زن زندگی آزادی دست‌کم ۴۱ شهروند٬ اعضای خانواده های دادخواه٬ هنرمند٬ فعال سیاسی٬ رسانه ایی٬ مدنی و مذهبی کُرد در شهرهای مختلف استان‌های کردستان٬ آذربایجان غربی و کرمانشاه به اتهامات سیاسی توسط نهادهای امنیتی و قضایی بازداشت شدند.

رامیار ابوبکری از خانواده‌های دادخواه و پوریا حسینی، دو کودک بازداشت شده توسط نیروهای امنیتی در این ماه هستند.

همچنین ۴ نفر از افراد بازداشت شده برای اجرای حکم حبس به زندان‌های مهاباد٬ نقده و بوکان منتقل شدند.

• حقوق صنفی

در دومین سالگرد خیزش ژن ژیان ئازادی/ زن زندگی آزادی، دادسرای عمومی و انقلاب سنندج با تشکیل پرونده برای ۱۴ فعال صنفی معلمان کردستان به نام‌های نسرین کریمی، فاطمه زندکریمی، محمدرضا مرادی، آرام ابراهیمی، صادق کنعانی، رزگار حیدری، غیاث نعمتی، مجید کریمی، صلاح حاجی میرزایی، کوروش عزتی امینی، فیصل نوری، رضا طهماسبی، شهریار نادری و بهزاد قوامی، آنها را برای برگزاری جلسه بازپرسی احضار کرد.

• وضعیت زندانیان سیاسی

عثمان اسماعیلی، فعال کارگری که در مرخصی استعلاجی به سر می‌برد، علیرغم نیاز به درمان به زندان مرکزی سقز بازگردانده شد.

دومین جلسه دادگاه وریشه مرادی، عضو جامعه زنان آزاد شرق کردستان (کژار) که قرار بود روز چهارشنبه ۷ شهریور ۱۴۰۳ برگزار شود، به دلیل عدم حضور نماینده دادستان و قاضی عموزاد، مستشار دادگاه، مجددا به تعویق افتاد. این دومین بار است کە جلسە محاکمە این فعال سیاسی کرد بە تعویق می افتد.

حسن مردانی، زندانی سیاسی کُرد اهل بوکان که در زندان این شهرستان دوران محکومیت خود را سپری می‌کند، علیرغم نیاز به رسیدگی پزشکی از حق مرخصی استعلاجی محروم شده است.

درخواست اعاده دادرسی پرهام پروری، از بازداشت‌شدگان خیزش ژن ژیان ئازادی/ زن زندگی آزادی برای دومین بار توسط دیوان عالی کشور رد شد. این زندانی سیاسی توسط شعبه ٢٨ دادگاه انقلاب تهران به ١٠ سال تبعید به زندان جاسک در استان هرمزگان و پنج سال حبس تعزیری محکوم شد. روز شنبه بیست و سوم دی‌ ١٤٠٢، پرهام پروری بدون اطلاع خانواده‌ و به صورت مخفیانه از زندان اوین به زندان ایرانشهر در استان سیستان و بلوچستان تبعید شد.

ماموستا محمد خضرنژاد، روحانی روحانی اهل سنت و از بازداشت شدگان بازداشت‌شدگان خیزش ژن ژیان ئازادی/ زن زندگی آزادی در تاریخ ۲۱ شهریور ۱۴۰۳ از زندان مرکزی ارومیه به بازداشتگاه سازمان اطلاعات سپاه این شهر منتقل شد.

• وقوع درگیری مسلحانه بین احزاب کورد و نیروهای حکومتی

بامداد روز ۲۹ شهریور ۱۴۰۳، گروهی از اعضای حزب کومله زحمتکشان کردستان در نزدیکی روستای مرزی «پیرانە کۆن» (پیران کهنه) شهرستان مریوان استان کردستان در کمین نیروهای سپاه پاسداران گرفتار شده و در نتیجه درگیری مابین آنها، ریبوار کریمیان، مسئول نظامی این حزب کشته شد.

• محیط زیست

اوساط شهریورماه٬ سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ایران با ساخت جاده و تلاش برای ایجاد پایگاه نظامی، بخشی از ارتفاعات کوهستان حفاظت شده شاهو در روستای «شمشیر» شهرستان پاوه استان کرمانشاه را تخریب کرد. نیروهای سپاه پاسداران با هدف ساخت پایگاه‌نظامی و محل فرود هلی‌کوپتر با اعزام کاروانی از تجهیزات را‌هسازی اقدام به ساخت جاده در ارتفاعات «زاولیی گەورە» و «زاولیی بووچک» (زاولی کوچک و بزرگ) نموده و بخش عظیمی از این منطقه حفاظت شده را تخریب کرده است. این نیروها همچنین بخشی از منطقه «پیاز دول» شاهو را نیز به منظور احداث جادە تخریب کرده‌اند.

در تاریخ ۲۹ شهریور به دنبال این درگیری گروهی از اعضای کومله و نیروهای سپاه پاسداران در مناطق مرزی مریوان که به مدت چندین ساعت ادامه داشت، نیروهای سپاه پاسداران بخش‌هایی از ارتفاعات مرزی این منطقه را توپ‌باران کردند که موجب آتش‌سوزی گسترده منطقه شد.