تۆڕی مافه‌كانی مرۆڤی کوردستان

شبکه حقوق بشر کردستان در گزارش‌های ماهانه خود به بررسی موارد نقض حقوق بشر در کردستان و نقض حقوق شهروندان کُرد در دیگر مناطق و شهرهای ایران طی یک ماه گذشته می‌پردازد. این گزارش، حاصل بررسی اخبار و گزارش‌های منتشر شده توسط شبکه حقوق بشر کردستان و راستی‌آزمایی اخبار انتشار یافته از سوی دیگر نهادهای حقوق بشری و سایت‌های خبری است.

با توجه به ممنوعیت فعالیت سازمان‌های مستقل حقوق بشری در ایران و فشارهایی که بر قربانیان و متاثران از نقض حقوق بشر، خانواده‌ها و نزدیکان آن‌ها وجود دارد، دسترسی به اطلاعات کامل و دقیق درباره تمامی موارد نقض حقوق بشر با محدودیت‌های زیادی همراه است. بنا بر این آمار و اطلاعات ارائه ‌شده در این گزارش، همه موارد نقض حقوق بشر را در بر نمی‌گیرد.

بر اساس آمار گردآوری‌شده از سوی شبکه حقوق بشر کردستان در بهمن ۱۴۰۳، دو کولبر جان خود را از دست دادند و دو کولبر دیگر مجروح شدند. همچنین، دست‌کم ۴ شهروند کُرد اعدام و دو زن و دختر ۱۷ ساله در استان‌های آذربایجان غربی و کرمانشاه توسط مردان عضو خانواده به قتل رسیدند.

علاوه بر این، دست‌کم ۲ شهروند کُرد به حبس تعزیری محکوم شدند و ۸۲ نفر دیگر به اتهامات سیاسی بازداشت شدند، درحالی‌که تعدادی دیگر مورد احضار و بازجویی قرار گرفتند. بسیاری از این بازداشت‌ها و احضارها در ارتباط با اعتصاب عمومی در شهرهای کردستان در اعتراض به احکام اعدام زندانیان سیاسی صورت گرفته است.

مهیار صفری بر اثر سرمازدگی و امین حسینی به دلیل سقوط بهمن هنگام کولبری در مناطق مرزی شهرستان مریوان، استان کردستان، جان خود را از دست دادند. همچنین، سارو ویسی و جمال عزیزی در مناطق مرزی بانه، استان کردستان، بر اثر تیراندازی نیروهای مرزبانی جمهوری اسلامی ایران مجروح شدند.

حکم اعدام دست‌کم چهار زندانی اهل استان کرمانشاه در زندان‌های قزلحصار کرج و دیزل‌آباد کرمانشاه به اتهام‌های مرتبط با «مواد مخدر» اجرا شد.

دو کنشگر و هنرمند کُرد به اتهام های سیاسی به حبس تعزیری محکوم شدند. 

دست‌کم ۸۲ شهروند، از جمله فعالان سیاسی، مدنی، کارگری، فرهنگی و محیط‌زیست، در استان‌های آذربایجان غربی، کردستان و کرمانشاه توسط نهادهای امنیتی و قضایی به اتهامات سیاسی بازداشت شده‌اند. پنج نفر از این افراد از اعضای خانواده‌های دادخواه بوده‌اند. همچنین، ۵ نفر از بازداشت‌شدگان برای اجرای حکم حبس به زندان‌های بوکان، سنندج و نقده منتقل شده‌اند.

هرچند تعدادی از بازداشت‌شدگان به‌صورت موقت آزاد شده‌اند، اما اکثر آنان همچنان در بازداشت به سر می‌برند و از محل و وضعیت نگهداری برخی از آن‌ها اطلاعی در دست نیست.

دست‌کم ۹ شهروند و کنشگر به نام‌های پیام فتحی، فرانک رفیعی و رفیق کریمی، فعالان کارگری و مدنی اهل سنندج، هاجر آمیا، سیروان شاوله و نسیم وکیلی، همسران زندانیان و بازداشت‌شدگان سیاسی اهل مهاباد و قروه، ایوب (ئەرمیا) رنجبری، فعال محیط‌زیست اهل سقز، و یاور (زبید) حمیدزاده، شهروند اهل سلماس، توسط نهادهای امنیتی احضار و تحت بازجویی قرار گرفته‌اند.

دست‌کم ۲ زن و دختر کودک در استان‌های آذربایجان غربی و کرمانشاه توسط مردان خانواده به قتل رسیده‌اند. کانی عبداللهی، ۱۷ ساله و اهل پیرانشهر، توسط پدرش با ضربات چاقو به قتل رسید. انگیزه این قتل، «ارتباط پنهانی قربانی با یک پسر» عنوان شده است.

سیده دنیا حسینی، ۲۳ ساله و اهل کرمانشاه، پس از جدایی از همسرش، توسط پدر خود با ضربات چاقو به قتل رسید.

حسین عثمانی، زندانی سیاسی کُرد، که یازدهمین سال از حکم ۳۰ سال حبس خود را در زندان ارومیه می‌گذراند، اوایل بهمن‌ماه به دلیل بیماری به بهداری منتقل شد اما بدون اعزام به بیمارستان، به بند زندانیان سیاسی بازگردانده شد. او از چندین بیماری رنج می‌برد و از اسفند ۱۳۹۲ تاکنون تنها یک بار به مرخصی کوتاه‌مدت اعزام شده است.

پخشان عزیزی، زندانی سیاسی محکوم به اعدام، با رد اعاده دادرسی از سوی دیوان عالی کشور در خطر اجرای قریب‌الوقوع حکم قرار دارد. دستور توقف اجرای حکم اعدام او در ۱۳ بهمن ۱۴۰۳ لغو شده است.

سعدا خدیرزاده، زندانی سیاسی کُرد، پس از ۴۰ ماه حبس، همراه با فرزند خردسالش، سولینا اسماعیلی، با وثیقه ۲.۵ میلیارد تومانی از زندان مرکزی ارومیه به مرخصی اعزام شد.

در پی فراخوان احزاب سیاسی کردستان برای اعتصاب عمومی در ۳ بهمن ۱۴۰۳ در اعتراض به صدور حکم اعدام برای پخشان عزیزی و وریشه مرادی و دیگر زندانیان سیاسی کُرد، اعتصاب گسترده‌ای در سنندج، مهاباد، سقز، دیواندره و بخش‌هایی از بازار چند شهر دیگر برگزار شد. همزمان، ۳۵ زن زندانی سیاسی در بند زنان زندان اوین نیز در حمایت از این اعتصاب اعتصاب غذا کردند. 

در روزهای پیش از اعتصاب، ده‌ها شهروند و فعال کُرد توسط سازمان اطلاعات سپاه و وزارت اطلاعات احضار، تهدید و بازجویی شدند و نهادهای امنیتی در شهرهایی مانند پیرانشهر و سردشت اقدام به بازداشت گسترده شهروندان کردند.

در جریان اعتصاب، اداره اماکن و دیگر نهادهای امنیتی در سنندج، سقز و دیواندره با علامت‌گذاری و پلمپ ده‌ها مغازه و تهدید کسبه از طریق تماس تلفنی و ارسال پیامک، تلاش کردند این حرکت اعتراضی را سرکوب کنند. در روزهای پس از اعتصاب نیز، ده‌ها نفر در رابطه با این اعتصاب در شهرهای مختلف کردستان احضار یا بازداشت شدند.