در حال حاضر ۱۱ شهروند و فعال سیاسی کُرد با احکام اعدام در حبس به سر میبرند و دست کم هشت نفر دیگر نیز در خطر صدور حکم اعدام قرار دارند. این افراد که تعدادی از آنها در جریان اعتراضات و خیزش «ژن ژیان ئازادی» (زن زندگی آزادی) بازداشت شدهاند، تحت شرایطی ناعادلانه، شامل محرومیت از وکیل تعیینی، شکنجههای شدید جسمی و روانی، و دادگاههای غیرمنصفانه، با احکام غیرانسانی اعدام مواجه شدهاند. خانوادههای این زندانیان و نهادهای حقوق بشری، نسبت به وضعیت بحرانی این افراد، خطر تأیید حکم اعدام و خطر اجرای احکام صادره هشدار داده و خواستار لغو این احکام و توجه فوری به شرایط بحرانی آنها شدهاند.
شش زندانی سیاسی کُرد به نامهای پخشان عزیزی، وریشه مرادی، حاتم اوزدمیر، یوسف احمدی، محراب عبداللهزاده و حمید حسیننژاد حیدرانلو، که پیشتر توسط دادگاه انقلاب اسلامی در شهرهای تهران، ارومیه و سنندج به اتهامهای «بغی» و «محاربه» به اعدام محکوم شدهاند، هماکنون در زندانهای مرکزی ارومیه، سنندج و اوین به سر میبرند.
پرونده پخشان عزیزی، وریشه مرادی، محراب عبداللهزاده و حمید حسیننژاد حیدرانلو، پس از اعتراض به حکم، به دیوان عالی کشور ارجاع شده و در انتظار رسیدگی مجدد است. اما حکم اعدام حاتم اوزدمیر و یوسف احمدی در دیوان عالی کشور تأیید شده و خطر اجرای حکم آنها جدی است.
همچنین پنج شهروند کُرد دیگر به نامهای شاهین وصاف، آزاد شجاعی، رسول احمد رسول، آدرس آلی و ناصر بکرزاده، توسط دادگاه انقلاب اسلامی ارومیه به اتهام «جاسوسی برای اسرائیل» به اعدام محکوم شدهاند و در زندان مرکزی ارومیه به سر میبرند. پرونده این افراد بهصورت ویژه در دیوان عالی کشور در حال بررسی است.
از سوی دیگر، دستکم هشت شهروند و فعال کُرد به نامهای علی قاسمی، پژمان سلطانی، کاوه صالحی، رزگار بیگزاده بابامیری، جوانمرد مامخسروی، محمد فرجی، رئوف شیخمعروفی و سلیمان ادهمی، که اکثر آنها در جریان خیزش «ژن ژیان ئازادی» (زن زندگی آزادی) توسط نیروهای امنیتی در شهرهای سنندج و بوکان بازداشت شدهاند، هماکنون در زندانهای مرکزی ارومیه و بوکان به سر میبرند.
این افراد با اتهامهای سنگین «بغی»، «افساد فیالارض» و «محاربه» مواجه شدهاند. اتهامهایی که در کیفرخواست صادر شده علیه آنان ذکر شده است و نگرانیهای جدی در خصوص احتمال صدور حکم اعدام برای آنها را افزایش داده است.
در ادامه این گزارش به وضعیت این زندانیان محکوم به اعدام و زندانیان در خطر صدور حکم اعدام، اتهامات مطرحشده و مراحل قضایی پروندههای آنان پرداخته خواهد شد.
زندانیان سیاسی محکوم به اعدام
ـ پخشان عزیزی، متولد سال ۱۳۶۳ در مهاباد و فارغالتحصیل مددکاری اجتماعی، در تاریخ ۱۳ مرداد ۱۴۰۲ توسط نیروهای وزارت اطلاعات در تهران بازداشت شد و به بند ۲۰۹ زندان اوین انتقال یاقت. همزمان با بازداشت او، چند نفر از اعضای خانوادهاش نیز دستگیر شدند و پس از چند روز بازجویی آزاد شدند.
پخشان عزیزی در دوران بازداشت از حق ملاقات با خانواده و دسترسی به وکیل محروم بود و برای اخذ اعترافات اجباری تحت فشار و شکنجه قرار داشت. او پس از چهار ماه و یک هفته نگهداری در سلول انفرادی، در تاریخ ۲۰ آذر ۱۴۰۲ به بند زنان زندان اوین منتقل شد.
در تاریخ ۲ مرداد ۱۴۰۳، شعبه ۲۶ دادگاه انقلاب اسلامی تهران به ریاست قاضی ایمان افشاری، وی را به اتهامهای «بغی» و «عضویت در گروههای معارض» به اعدام و ۴ سال حبس تعزیری محکوم کرد. پرونده پخشان عزیزی پس از اعتراض وکلایش به رای صادره، به دیوان عالی کشور ارجاع شده و همچنان در حال بررسی است.
ـ وریشه مرادی، اهل سنندج و عضو جامعه زنان آزاد شرق کردستان (کژار)، در تاریخ ۱۰ مرداد ۱۴۰۲ با خشونت و تیراندازی توسط نیروهای وزارت اطلاعات در ورودی شهر سنندج بازداشت شد. او پس از ۱۳ روز بازداشت در این شهر به بند ۲۰۹ زندان اوین انتقال یافت و در آنجا تحت فشار و شکنجه برای اخذ اعترافات اجباری قرار گرفت.
این زندانی سیاسی پس از ۵ ماه نگهداری در سلول انفرادی، در تاریخ ۵ دی ۱۴۰۲ به بند زنان زندان اوین منتقل شد. در ادامه، پس از برگزاری دو جلسه دادگاه در شعبه ۱۵ دادگاه انقلاب اسلامی تهران به ریاست قاضی صلواتی، در تاریخ ۲۰ آبان ۱۴۰۳ به اتهام «بغی» به اعدام محکوم شد.
پرونده وی پس از اعتراض وکلایش به دیوان عالی کشور ارجاع شده و در حال بررسی است. او که به دلیل ۲۰ روز اعتصاب غذا دچار مشکلات گوارشی شده، از زمان صدور حکم اعدام تاکنون از دریافت خدمات درمانی مناسب محروم بوده است.
ـ حاتم اوزدمیر، شهروند کُرد تبعه ترکیه و از اعضای حزب کارگران کردستان (پکک)، در تاریخ ۱۱ تیر ۱۳۹۸ همراه با گروهی از اعضای این حزب در مناطق مرزی چالدران استان آذربایجان غربی در کمین نیروهای قرارگاه «حمزه سیدالشهدا» سپاه پاسداران ارومیه گرفتار شد. در جریان تیراندازی و توپباران این منطقه، حاتم اوزدمیر به دلیل اصابت گلوله خمپاره بیهوش شد و پس از بازداشت ابتدا به بازداشتگاه سازمان اطلاعات سپاه پاسداران در ارومیه انتقال یافت. او حدود ۵۰ روز تحت بازجویی و شکنجه قرار داشت و سپس به زندان مرکزی ارومیه منتقل شد.
این زندانی سیاسی در اسفند ۱۴۰۰، پس از ۳۳ ماه بازداشت موقت و در حالی که از حق داشتن وکیل تعیینی محروم بود، از سوی شعبه اول دادگاه انقلاب اسلامی خوی به اتهام «بغی» و «عضویت در گروه تروریستی» به اعدام و ۵ سال حبس تعزیری محکوم شد. پس از اعتراض وی به حکم صادره، پرونده برای فرجامخواهی به دیوان عالی کشور ارسال شد.
در اسفند ۱۴۰۱، این حکم از سوی شعبه نهم دیوان عالی کشور نقض و برای بررسی مجدد به شعبه همعرض، یعنی شعبه سوم دادگاه انقلاب اسلامی ارومیه، ارجاع شد. با این حال، در اردیبهشت ۱۴۰۳، حاتم اوزدمیر بار دیگر به اعدام محکوم شد و این حکم در شهریور ۱۴۰۳ از سوی دیوان عالی کشور تایید گردید. این زندانی سیاسی در خطر فوری اجرای حکم اعدام قرار دارد.
ـ یوسف احمدی، شهروند ۳۹ ساله اهل بانه، در تاریخ ۸ اردیبهشت ۱۳۹۹ توسط نیروهای اداره اطلاعات در شهرستان بانه بازداشت شد. در جریان بازداشت، وی هدف تیراندازی نیروهای امنیتی قرار گرفت و در حالی که از ناحیه پا مجروح شده بود، دستگیر و به بازداشتگاه اداره اطلاعات سنندج انتقال یافت.
یوسف احمدی در دوران بازداشت از حق دسترسی به خدمات پزشکی محروم بود و برای اخذ اعترافات اجباری تحت شکنجه شدید جسمی و روحی قرار گرفت. این زندانی سیاسی در شهریور ۱۴۰۲، از سوی شعبه اول دادگاه انقلاب اسلامی سنندج به اتهام «بغی» از طریق عضویت در یکی از احزاب اپوزیسیون کُرد و «مشارکت در قتل دو عضو سپاه پاسداران انقلاب اسلامی» به اعدام محکوم شد.
در اوایل بهمن ۱۴۰۲، حکم اعدام وی توسط شعبه ۳۹ دیوان عالی کشور تایید گردید. این زندانی سیاسی در خطر فوری اجرای حکم اعدام قرار دارد.
ـ حمید حسیننژاد حیدرانلو، متولد ۱۳۶۴، پدر سه فرزند و اهل روستای «سگریک» در چالدران استان آذربایجان غربی، در تاریخ ۲۴ فروردین ۱۴۰۲ توسط نیروهای امنیتی در مناطق مرزی شهرستان چالدران با کشور ترکیه بازداشت شد.
وی به مدت ۱۱ ماه و ۱۰ روز در بازداشتگاه اداره اطلاعات نگهداری شد و تحت شکنجههای شدید جسمی و روانی قرار گرفت تا به شرکت در درگیری مسلحانه نیروهای حزب کارگران کردستان (پکک) با نیروهای مرزبانی ایران، که به کشته شدن ۸ نیروی مرزبانی منجر شده بود، اعتراف کند.
در اواخر تیر ۱۴۰۳، شعبه اول دادگاه انقلاب اسلامی ارومیه به ریاست قاضی نجفزاده، حمید حسیننژاد حیدرانلو را به اتهام «بغی» از طریق عضویت در حزب کارگران کردستان (پکک) به اعدام محکوم کرد. پرونده این زندانی سیاسی برای رسیدگی به اعتراضات وکلای وی به دیوان عالی کشور ارجاع شده است و همچنان در حال بررسی است.
ـ محراب عبداللهزاده، شهروند ۲۷ ساله اهل ارومیه، در جریان خیزش «ژن ژیان ئازادی» (زن زندگی آزادی) در مهر ۱۴۰۱ توسط نیروهای امنیتی بازداشت شد. او پس از بازداشت، به مدت طولانی در بازداشتگاه اداره اطلاعات ارومیه نگهداری و سپس به زندان مرکزی این شهر انتقال یافت.
در دوران بازداشت، محراب عبداللهزاده تحت شکنجههای شدید جسمی و روانی قرار گرفت تا اعترافات اجباری مبنی بر «مشارکت در قتل یک عضو بسیج» از وی اخذ شود. در نهایت، او از سوی شعبه اول دادگاه انقلاب اسلامی ارومیه به ریاست قاضی نجفزاده به اتهام «محاربه» به اعدام محکوم شد. پرونده این زندانی سیاسی به دیوان عالی کشور ارجاع شده و در انتظار بررسی است.
شهروندان کُرد محکوم به اعدام به اتهام «جاسوسی برای اسرائیل»
ـ ناصر بکرزاده، ۲۵ ساله و اهل ارومیه، در تاریخ ۱۸ مرداد ۱۴۰۲ توسط نیروهای سازمان اطلاعات سپاه پاسداران در ارومیه بازداشت شد. وی پس از چند هفته بازداشت، با تعهد همکاری با نهادهای امنیتی جمهوری اسلامی ایران بهطور موقت آزاد گردید. اما در تاریخ ۱۲ دی ۱۴۰۲ بار دیگر توسط نیروهای سازمان اطلاعات سپاه بازداشت و پس از چند ماه نگهداری در بازداشتگاه این نهاد نظامی-امنیتی در پادگان المهدی سپاه ارومیه، به زندان مرکزی این شهر منتقل شد.
جلسه دادگاه وی در تاریخ ۱۲ آبان ۱۴۰۳ در شعبه ۳ دادگاه انقلاب اسلامی ارومیه به ریاست قاضی نجفزاده برگزار شد و او به اتهام «جاسوسی برای اسرائیل» به اعدام محکوم گردید.
ـ ادریس آلی و آزاد شجاعی، اهل سردشت، به همراه رسول احمد رسول، اهل قلادزه در اقلیم کردستان، در اوایل تیر ۱۴۰۲ توسط نیروهای سازمان اطلاعات سپاه در شهرستان سردشت بازداشت شدند. این سه نفر به مدت حدود هشت ماه در بازداشتگاه اداره اطلاعات ارومیه تحت شکنجههای شدید جسمی و روانی قرار گرفتند تا اعترافات اجباری مبنی بر «جاسوسی برای اسرائیل» از آنها گرفته شود.
دادگاه این سه زندانی در تاریخ ۱ مهر ۱۴۰۲ در شعبه دوم دادگاه انقلاب اسلامی ارومیه به ریاست قاضی شاهین برگزار شد و حدود یک ماه بعد، حکم اعدام به هر سه نفر ابلاغ گردید. در همین پرونده، پنج نفر دیگر به احکام حبس محکوم شدهاند.
ـ شاهین وصاف، ۲۸ ساله و اهل سلماس، در تاریخ ۳۰ شهریور ۱۴۰۱ توسط نیروهای وزارت اطلاعات در ارومیه بازداشت شد. او به مدت چند ماه در بازداشتگاه اداره اطلاعات ارومیه تحت شکنجههای شدید برای گرفتن اعترافات اجباری مبنی بر «جاسوسی برای اسرائیل» قرار گرفت. پس از چند ماه، وی به زندان مرکزی ارومیه انتقال یافت.
جلسه دادگاه او بدون حضور وکیل تعیینی در شعبه ۳ دادگاه انقلاب اسلامی ارومیه به ریاست قاضی نجفزاده برگزار شد و در تاریخ ۱۱ مهر ۱۴۰۲، حکم اعدام وی به اتهام «جاسوسی برای اسرائیل» در زندان به او ابلاغ گردید.
شهروندان و فعالان سیاسی کُرد متهم به «محاربه»، «بغی» و «افساد فیالارض»
ـ علی قاسمی، پژمان سلطانی، کاوه صالحی، رزگار بیگزاده بابامیری و جوانمرد مامخسروی، شهروندان اهل بوکان به همراه چند نفر دیگر در اواخر فروردین و اوایل اردیبهشت ۱۴۰۲، به دلیل شرکت در خیزش «ژن ژیان ئازادی» (زن زندگی آزادی) در شهرهای بوکان و بانه، توسط نیروهای امنیتی بازداشت و به بازداشتگاه اداره اطلاعات ارومیه منتقل شدند. آنها به مدت چندین ماه برای اخذ اعترافات اجباری از سوی بازجویان وزارت اطلاعات، تحت شکنجه جسمی و روانی قرار گرفتند و سپس به زندان مرکزی ارومیه منتقل شدند. در دوران بازداشت، این افراد از حق ملاقات با خانواده و دسترسی به وکیل محروم بودهاند.
بر اساس کیفرخواست صادره، علی قاسمی، پژمان سلطانی، کاوه صالحی، و رزگار بیگزاده بابامیری به اتهامات «بغی»، «محاربه»، «اجتماع و تبانی»، «همکاری با دول متخاصم» و «قاچاق استارلینک» متهم شدهاند. جوانمرد مامخسروی نیز به اتهامات «محاربه»، «همکاری با دول متخاصم» و «قاچاق استارلینک» متهم شده است. علی قاسمی، پژمان سلطانی، و کاوه صالحی در پرونده دیگری به «قتل عمد» یکی از اعضای سپاه پاسداران متهم شدهاند.
در تاریخ ۲۴ تیر ۱۴۰۳، خبرگزاری تسنیم وابسته به سپاه پاسداران، گزارش و اعترافات اجباری چهار تن از این افراد را منتشر کرد.
ـ رئوف شیخمعروفی در تاریخ ۵ دی ۱۴۰۱ در بوکان و در جریان خیزش «ژن ژیان ئازادی» بازداشت شد. او به مدت ۲ روز در بازداشتگاه امنیتی بوکان تحت شکنجه شدید جسمی و روانی قرار گرفت و سپس به بازداشتگاه اداره اطلاعات ارومیه منتقل شد. پس از ۱۷۰ روز بازداشت، در تاریخ ۲۰ خرداد ۱۴۰۲ به زندان بوکان انتقال یافت.
رئوف شیخمعروفی به اتهام «افساد فیالأرض» متهم شده و پروندهاش به شعبه اول دادگاه انقلاب اسلامی مهاباد ارجاع شده است. او همچنین در پروندهای دیگر در شعبه اول دادگاه کیفری بوکان به ریاست قاضی گلحسینی تحت تعقیب است، اما جزئیات اتهام وی در این پرونده مشخص نیست.
ـ محمد فرجی در تاریخ ۳ اسفند ۱۴۰۱ در بوکان بازداشت شد. وی نیز به بازداشتگاه اداره اطلاعات ارومیه منتقل و به مدت ۳ ماه و نیم برای گرفتن اعترافات اجباری تحت شکنجه شدید قرار گرفت و در تاریخ ۲۰ خرداد ۱۴۰۲ به زندان بوکان منتقل شد.
محمد فرجی در پروندهای مشترک با رئوف شیخمعروفی به «محاربه» متهم شده و پرونده وی نیز به شعبه اول دادگاه انقلاب اسلامی مهاباد ارسال شده است.
ـ سلیمان ادهمی، روحانی اهل سنت کُرد، در تاریخ ۹ بهمن ۱۴۰۲ توسط نیروهای وزارت اطلاعات در بوکان بازداشت شد و به بازداشتگاه این نهاد امنیتی در ارومیه انتقال یافت. وی به مدت بیش از ۳ ماه تحت شکنجه شدید برای گرفتن اعترافات اجباری قرار گرفت و سپس به زندان مرکزی ارومیه منتقل شد.
کیفرخواست این فعال مذهبی شامل اتهامات «بغی»، «عضویت در گروهک تروریستی انصارالسنه» و «تبلیغ علیه نظام» صادر و پرونده به شعبه اول دادگاه انقلاب اسلامی ارومیه ارسال شد. پس از اعتراض وی، پرونده به دادگاه ویژه روحانیت تبریز ارجاع شده و همچنان در حال رسیدگی است.
