تۆڕی مافه‌كانی مرۆڤی کوردستان

تۆڕی مافەکانی مرۆڤی کوردستان لە ڕاپۆرتی مانگانەی خۆیدا ئاوڕ لە حاڵەتەکانی پێشێلکردنی مافەکانی مرۆڤ لە کوردستان و پێشێلکردنی مافی هاووڵاتیانی کورد لە ناوچە و شارەکانی ئێران لە یەک مانگی ڕابردوودا دەداتەوە.

بە هۆی قەدەغەبوونی چالاکیی ڕێکخراوە سەربەخۆکانی مافی مرۆڤەوە لە ئێراندا و گوشاری سەر بنەماڵەی قوربانیانی پێشێلکردنی مافەکانی مرۆڤ، ئامادەکردنی ڕاپۆرتی بەڵگەدار و ورد ڕووبەڕووی گرفتی فراوان دەبێتەوە.

هەر بۆیە ئامار و زانیارییەکانی ناو ئەم ڕاپۆرتە سەرجەم حاڵەتەکانی پێشێلکردنی مافەکانی مرۆڤ ناگرێتەوە. ئەم ڕاپۆرتە لەسەر بنەمای هەواڵ و ڕاپۆرتە بڵاوکراوەکانی تۆڕی مافەکانی مرۆڤی کوردستان و هەروەها لێکۆڵینەوە و پشتڕاستکردنەوەی ڕاپۆرت و هەواڵی ڕێکخراوە و ماڵپەڕە چالاکەکانی تر لەم بوارەدا ئامادە کراوە.

بەپێی ئامارە کۆکراوەکانی تۆڕی مافەکانی مرۆڤی کوردستان، لە خەرمانانی ١٤٠٣دا (ئاگۆست و سێپتامبەری ٢٠٢٤):

• لەسێدارەدان

لانیکەم ٧ بەندکراوی کورد کە پێشتر بە تۆمەتی پێوەندار بە «مادە هۆشبەرەکان» و «کوشتنی بەئەنقەست» سزای لەسێدارەدانیان بەسەردا سەپابوو، لە زیندانەکانی تەورێز، خوڕەمئاوا، مەهاباد، هەمەدان، میاندواو و قزلحەساری کەرەج لە سێدارە دران.

• ژنکوشتن

موبینا زەینیوەند، ١٧ ساڵان و خەڵکی دەڕەشاری ئیلام، بە چەکی گەرم و بە دەستی باوکی کوژرا. دەوترێت ناڕازیبوونی باوکی بە هاوسەرگیریی موبینا هۆکاری ئەم ژنکوشتنە بووە.

هەروەها ژنێکی ٣٦ ساڵانی خەڵکی شاری ئیلام بە دەستی باوکی بە چەقۆ کوژرا، زانیارییەکی ورد لەسەر ناسنامە و هۆکاری ئەم ژنکوشتنە بەردەست نەکەوتووە.

• کۆڵبەران

ئەسعەد ئێسپەندار، کۆڵبەری خەڵکی سەردەشت, لە ناوچە سنوورییەکانی بانە بە دەسڕێژی هێزە سنوورپارێزەکانی ئێران کوژرا. هەروەها فەردین ڕوستەمنژاد، کۆڵبەری لاوی خەڵکی گوندی «شمشێر»ی پاوە کە ١٨ مانگ لەمەوپێش بە دەسڕێژی هێزە سنوورپارێزەکانی ئێران بریندار و تووشی بڕینی مۆخ بووبوو، بە هۆی قووڵبوونی برینەکانیەوە گیانی لە دەست دا. کۆڵبەرێکیش لە ناوچە سنوورییەکانی هەورامان بە هۆی پەلامار و لێدانی هێزە سنوورپارێزەکانەوە بریندار بوو.

• سزاکان

سزای لەسێدارەدانی حاتەم ئوزدەمیر، زیندانیی سیاسیی کوردی هاووڵاتیی کوردستانی تورکیا، لە لایەن دیوانی باڵای ئێرانەوە پەسەند کرا. ئەم زیندانییە سیاسییە لە گوڵانی ئەمساڵدا (مەیی ٢٠٢٤) لە لایەن لقی ٣ی دادگای شۆڕشی ئیسلامیی ورمێوە بە سەرۆکایەتیی دادوەر نەجەفزادە بە تۆمەتی «موحارەبە» سزای لەسێدارەدانی بەسەردا سەپابوو.

هەروەها بۆ لانیکەم چالاکێکی ئایینی لە لایەن دادگای تایبەتی مەلایانی هەمەدانەوە سزای بەندکران دەر کراوە و سزای دوورخستنەوە، سزای پارە و قەدەغەکردنی چوونەدەرەوە لە ئێران بۆ دوو هاووڵاتیی دیکە لە دادگای پیاچوونەوەدا پەسەند کراوە.

• دووەم ساڵڕۆژی سەرهەڵدانی ژن، ژیان، ئازادی

لەم مانگەدا و هاوکات لەگەڵ دووەم ساڵڕۆژی سەرهەڵدانی ژن، ژیان، ئازادیدا، ژمارەیەک لە چالاکان و هاووڵاتیانی کورد لە شارەکانی مەهاباد، شنۆ، پیرانشار، دیواندەرە، مەریوان، سەوڵاوا و بۆکان لە لایەن هێزەکانی وەزارەتی ئیتلاعات و دەزگای ئیتلاعاتی سوپای پاسدارانەوە دەستبەسەر کران و گوازرانەوە بۆ دەستبەسەرگە ئەمنییەکانی ئەم دوو دەزگا ئەمنییە.

سیاوەش سوڵتانی، ڕامیار ئەبووبەکری، مینا سوڵتانی و ئەحمەد حەسەنزاده، لە ئەندامانی بنەماڵەی دادخوازان، لە ڕیزی دەستبەسەرکراوانی ئەم مانگەدان. دایە مینا سوڵتانی، دایکی شەهریار محەممەدی لە گیانبەختکردوانی خۆپیشاندانەکانی بۆکان، تا ئێستایش هەر دەستبەسەرە، بەڵام ئەو سێ کەسەکەی دیکە دوای چەند ڕۆژ بە دانانی بارمتە ئازاد کراون.

ڕۆژی ٢٥ی خەرمانانی ١٤٠٣ (١٥ی سێپتامبەری ٢٠٢٤) هاوکات لەگەڵ دووەم ساڵی کوشتنی حکومەتیی ژینا ئەمینیدا، ئەندامانی بنەماڵەکەی لە ماڵەکەی خۆیان گەمارۆ دران و مۆڵەتی چوونەدەرەوەیان پێ نەدرا. هەروەها هێزە ئەمنییەکان لە ڕێگاکانی گۆڕستانی ئایچیدا جێگیر کران و مۆڵەت بە خەڵک نەدرا لەسەر مەزاری ژینا ئەمینی کۆ ببنەوە.

هاوکات هەر لەم ڕۆژەدا کاسبکاران و بازاڕیانی شارەکانی سەقز، سنە، مەریوان و مەهاباد مانیان گرت و دووکانەکانیان داخست. دوانیوەڕۆی هەمان ڕۆژ و دوابەدوای مانگرتنی بەربڵاوی دووکانداران لەم شارانەدا، چەندین دووکان لە شاری سنە بە فەرمانی دادوەر پۆلۆمپ کران و داخران.

• دەستبەسەرکردن

لەم مانگەدا و هاوکات لەگەڵ دووەم ساڵڕۆژی سەرهەڵدانی ژن، ژیان، ئازادیدا، لانیکەم ٤١ هاووڵاتی، ئەندامانی بنەماڵەی دادخوازان، هونەرمەند، ڕاگەیاندنکار و چالاکی سیاسی، مەدەنی و ئایینیی کورد، لە شارە جیاوازەکانی پارێزگاکانی کوردستان، کرماشان و ئازەربایجانی ڕۆژئاوا بە هۆکاری سیاسی لە لایەن دامودەزگا ئەمنی و دادوەرییەکانەوە دەستبەسەر کران.

ڕامیار ئەبووبەکری، ئەندامی بنەماڵەی دادخوازان و پووریا حسەینی دوو منداڵن کە لەم مانگەدا لە لایەن هێزە ئەمنییەکانەوە دەستبەسەر کراون.

هەروەها ٤ کەس لەو دەستبەسەرکراوانە بە مەبەستی جێبەجێکردنی سزای بەندکران ڕەوانەی زیندانەکانی مەهاباد، نەغەدە و بۆکان کراون.

• مافە پیشەییەکان

لە سەروبەندی دووەم ساڵڕۆژی سەرهەڵدانی ژن، ژیان، ئازادیدا، ١٤ چالاکی پیشەیی مامۆستایانی کوردستان بە ناوەکانی نەسرین کەریمی، فاتمه زەندکەریمی، محەممەدڕەزا مورادی، ئارام ئیبراهیمی، سادق کەنعانی، ڕزگار حەیدەری، غیاس نێعمەتی، مەجید کەریمی، سەلاح حاجی میرزایی، کووروش عیزەتیی ئەمینی، فەیسەڵ نووری، ڕەزا تەهماسبی، شەهریار نادری و بێهزاد قەوامی، لە لایەن دادسەرای گشتی و شۆڕشی سنەوە دۆسیەی یاساییان بۆ کرایەوە و بە مەبەستی دەسپێکردنی پرۆسەی لێپرسینەوە بانگهێشتی بەردەم دادگا کران.

• دۆخی زیندانیانی سیاسی

عوسمان ئیسماعیلی، چالاکی کرێکاری کە مۆڵەتی پشووی پزیشکیی پێ درابوو، سەرەڕای ئەوەی پێویستی بە دەرمان بوو، گەڕێنرایەوە بۆ زیندانی سەقز.

دووهەم کۆبوونەوەی دادگاییکردنی وریشە مورادی، ئەندامی کۆمەڵگەی ژنانی ئازادی ڕۆژهەڵاتی کوردستان (کەژار) کە بڕیار بوو ڕۆژی ٧ی خەرمانانی ١٤٠٣ (٢٨ی ئاگۆستی ٢٠٢٤) بەڕێوە بچێت، بە هۆی ئامادەنەبوونی نوێنەری داواکاری گشتی و دادوەر عەمووزادی ڕاوێژکاری دادگاکە، جارێکی تر هەڵوەشایەوە و دوا خرا بۆ کاتێکی دیکە. ئەمە دووەم جارە کە کۆبوونەوەی دادگاییکردنی ئەم چالاکە سیاسییە کوردە دوا دەخرێت.

حەسەن مەردانی، زیندانیی سیاسیی کوردی خەڵکی بۆکان کە لە زیندانی ئەم شارەدا سزای بەندکرانەکەی تێدەپەڕێنێت، سەرەڕای ئەوەی پێویستی بە خزمەتگوزاریی پزیشکییە، لە مۆڵەتی پشووی کاتی بێبەش کراوە.

داوای دادگاییکردنەوەی دووبارەی پەرهام پەروەری، لە دەستبەسەرکراوانی سەرهەڵدانی ژن، ژیان، ئازادی، بۆ دووەم جار لە دیوانی باڵای ئێران ڕەت کرایەوە. ئەم زیندانییە سیاسییە لە لایەن لقی ٢٨ی دادگای شۆڕشی ئیسلامیی تارانەوە سزای ١٠ ساڵ دوورخستنەوە بۆ زیندانی جاسک لە پارێزگای هورموزگان و پێنج ساڵ بەندکرانی دیکەی بەسەردا سەپابوو. ئەم زیندانییە سیاسییە ڕۆژی ٢٣ی بەفرانباری ١٤٠٢ (١٢ی ژانڤییەی ٢٠٢٤) بە شێوەی نهێنی لە زیندانی ئێڤینەوە دوور خرایەوە بۆ زیندانی ئێرانشار لە پارێزگای سیستان و بەلووچستان.

مامۆستا محەممەد خزرنژاد، مامۆستای ئایینی و لە دەستبەسەرکراوانی سەرهەڵدانی ژن، ژیان، ئازادی، ڕۆژی ٢١ی خەرمانانی ١٤٠٣ (١١ی سێپتامبەری ٢٠٢٤) لە زیندانی ناوەندیی ورمێوە گوازرایەوە بۆ دەستبەسەرگەی دەزگای ئیتلاعاتی سوپای پاسدارانی ئەم شارە.

• تێکهەڵچوونی سەربازی لە نێوان حیزبەکانی کوردستان و هێزەکانی ئێراندا

بەرەبەیانی ڕۆژی پێنجشەممە ٢٩ی خەرمانانی ١٤٠٣ (١٩ی سێپتامبەری ٢٠٢٤) چەند ئەندامێکی کۆمەڵەی زەحمەتکێشانی کوردستان لە نزیک گوندی «پیرانە کۆن»ی مەریوان کەوتنە بۆسەی هێزەکانی سوپای پاسداران و لە ئەنجامی تێکهەڵچوونی نێوانیاندا، ڕێبوار کەریمیان، بەرپرسی سەربازیی ئەو حیزبە، گیانی بەخت کرد.

• ژینگە

لە ناوەڕاستی خەرماناندا (سێپتامبەر) سوپای پاسدارانی شۆڕشی ئیسلامیی ئێران بە دروستکردنی جادە و بنکەی سەربازی، بەشێک لە بەرزاییەکانی کوێستانی پارێزراوی شاهۆ لە گوندی «شمشێر»ی شاری پاوەی تێک دا. سوپای پاسداران بە مەبەستی دروستکردنی جادەیەکی سەربازی لە بەرزاییەکانی «زاولیی گەورە» و «زاولیی بووچک»، کاروانێکی کەرەستەی جادەسازیی ڕەوانەی ناوچەکە کرد و بەشێکی بەرچاوی ئەو دەڤەرە پارێزراوەی کاول کردووە. ئەم هێزانە هاوکات بەشێک لە ناوچەی «پیازەدۆڵ»ی شاهۆیشیان هەر بە مەبەستی دروستکردنی جادە کاول کردووە.

هەروەها ڕۆژی ٢٩ی خەرمانانی ١٤٠٣ (١٩ی سێپتامبەری ٢٠٢٤) دوابەدوای تێکهەڵچوونی نێوان تیمێکی کۆمەڵەی زەحمەتکێشانی کوردستان و هێزەکانی سوپای پاسداران کە بۆ ماوەی چەندین کاتژمێر درێژەی هەبوو، تۆپبارانکردنی ناوچەکە لە لایەن هێزەکانی سوپای پاسدارانەوە بووە هۆی ئاگرکەوتنەوە لە بەشێکی بەربڵاوی بەرزاییە سنوورییەکانی «سوورێن» لە نێوان مەریوان و هەرێمی کوردستاندا.