تۆڕی مافه‌كانی مرۆڤی کوردستان

تۆڕی مافەکانی مرۆڤی کوردستان لە ڕاپۆرتی مانگانەی خۆیدا ئاوڕ لە حاڵەتەکانی پێشێلکردنی مافەکانی مرۆڤ لە کوردستان و پێشێلکردنی مافی هاووڵاتیانی کورد لە ناوچە و شارەکانی ئێران لە یەک مانگی ڕابردوودا دەداتەوە. ئەم ڕاپۆرتە لەسەر بنەمای هەواڵ و ڕاپۆرتە بڵاوکراوەکانی تۆڕی مافەکانی مرۆڤی کوردستان و هەروەها لێکۆڵینەوە و پشتڕاستکردنەوەی ڕاپۆرت و هەواڵی ڕێکخراوە و ماڵپەڕە چالاکەکانی تر لەم بوارەدا ئامادە کراوە.

بە هۆی قەدەغەبوونی چالاکیی ڕێکخراوە سەربەخۆکانی مافی مرۆڤەوە لە ئێراندا و گوشاری سەر بنەماڵەی قوربانیانی پێشێلکردنی مافەکانی مرۆڤ، ئامادەکردنی ڕاپۆرتی بەڵگەدار و ورد سەبارەت بە هەموو حاڵەتەکانی پێشێلکردنی مافەکانی مرۆڤ ڕووبەڕووی گرفتی فراوان دەبێتەوە. هەر بۆیە ئامار و زانیارییەکانی ناو ئەم ڕاپۆرتە سەرجەم حاڵەتەکانی پێشێلکردنی مافەکانی مرۆڤ ناگرێتەوە.

بەپێی ئامارە کۆکراوەکانی تۆڕی مافەکانی مرۆڤی کوردستان، لە بەفرانباری ١٤٠٣دا (دیسامبەری ٢٠٢٤ و ژانڤییەی ٢٠٢٥)، کۆڵبەرێک گیانی لە دەست داوە و دوو کۆڵبەری تریش بریندار بوون. لانیکەم ١٣ هاووڵاتیی کورد لە زیندانە جیاوازەکانی ئێراندا لە سێدارە دراون. هەروەها لانیکەم ٧ هاووڵاتی و چالاکی کورد سزا دراون بە بەندکران و قەدەغەکردنی چالاکی لە تۆڕە کۆمەڵایەتییەکاندا، هاوکات سزای لەسێدارەدانی زیندانیی سیاسیی کورد پەخشان عەزیزی کە بە تۆمەتی «بەغی» بە سەریدا سەپابوو، لە لقی ٣٩ی دیوانی باڵای ئێران پەسەند کرا. لانیکەم ٦٨ کەس بە تۆمەتی سیاسی دەستبەسەر کران و لانیکەم ٦٨ کەسی دیکەیش بانگهێشت کران. لانیکەم ٣ ژن لە سنە، کرماشان و ئیلام بوون بە قوربانیی دیاردەی ژنکوشتن و پیاوێکی لاویش بە دەسڕێژی هێزەکانی پۆلیسی ئینتیزامی کوژرا. زیندانییەکی سیاسیی کوردیش لە ڕێگای مانگرتن لە خواردنەوە لە بەرانبەر نادیاربوونی چارەنووسی خۆیدا ناڕەزایەتیی دەربڕی.

بەپێی ئامارە کۆکراوەکانی تۆڕی مافەکانی مرۆڤی کوردستان، لە بەفرانباری ١٤٠٣دا (دیسامبەری ٢٠٢٤ و ژانڤییەی ٢٠٢٥):

• کۆڵبەران

ئیدریس نادری به هۆی ڕەقبوونەوە لە سەرما لە کاتی کۆڵبەریدا لە ناوچە سنوورییەکانی بانە گیانی لە دەست دا. هەروەها شاهین ڕەسوولپوور بە دەسڕێژی هێزە سنوورپارێزەکانی ئێران لە ناوچە سنوورییەکانی سەردەشت و محەممەد وەیسی بە هۆی ئەشکەنجە و لێدانی هەمان ئەو هێزانەوە لە ناوچە سنوورییەکانی مەریوان بریندار بوون.

• لەسێدارەدان

لانیکەم ١٣ بەندکراوی کورد کە پێشتر بە تۆمەتی «مادە هۆشبەرەکان»، «کوشتنی بەئەنقەست» و «دەستدرێژیکردن بە زۆر» سزای لەسێدارەدانیان بۆ دەرچووبوو، لە زیندانەکانی ورمێ، قزلحەساری کەرەج، جیرۆفت، کرماشان، مە هاباد و سنە لە سێدارە دران.

• سزاکان

لانیکەم ٧ هاووڵاتی و چالاکوانی کورد لە شارەکانی مەهاباد، تاران، کرماشان، سنە، بۆکان و کەرەج بە تۆمەتی سیاسی سزای بەندکران و قەدەغەکردنی چالاکی لە تۆڕە کۆمەڵایەتییەکانیان بەسەردا سەپا. هەروەها سزای لەسێدارەدانی زیندانیی سیاسیی کورد پەخشان عەزیزی کە بە تۆمەتی «بەغی» بە سەریدا سەپابوو، لە لایەن لقی ٣٩ی دیوانی باڵای ئێرانەوە پەسەند کرا

• دەستبەسەرکردن

لانیکەم ٦٨ هاووڵاتی و چالاکی سیاسی، مەدەنی، کرێکاری، ژینگەپارێز، ئەندامی بنەماڵەی دادخوازان و بلاگەر، لەوانە ٣ منداڵی ١٧ ساڵان، لە شارە جیاوازەکانی پارێزگاکانی کوردستان، ئازەربایجانی ڕۆژئاوا، کرماشان، ئیلام و خوراسانی ڕەزەوی بە هۆکاری سیاسی لە لایەن دامودەزگا ئەمنی و دادوەرییەکانەوە دەستبەسەر کران.

هەشت کەسیان بە مەبەستی جێبەجێکردنی سزای بەندکران ڕەوانەی زیندانەکانی ورمێ، شنۆ، نەغەدە، بۆکان و دەرەگەز کران. ئەگەرچی هەندێ لەم دەستبەسەرکراوانە بە دانانی بارمتە و بە شێوەی کاتی ئازاد کراون، بەڵام لەسەر چارەنووس و شوێنی ڕاگرتنی زۆربەی هەرەزۆریان تا ئێستا هیچ زانیارییەک بەردەست نەکەوتووە.

هەروەها ٥٨ هاووڵاتیی کوردی خەڵکی پیرانشار بە تۆمەتی «بانگەشەی دژ بە حکومەت» لە ڕێگای «هەڵپەڕکێ و سەما و بەرزکردنەوەی هێما»وە لە زەماوەندێکدا و بڵاوبوونەوەی بەرچاوی گرتە ڤیدیۆییەکانی ئەو ڕێوڕەسمە لە تۆڕە کۆمەڵایەتییەکاندا، لە لایەن لقێکی لێپرسینەوەی دادسەرای پیرانشارەوە بانگهێشت کران. بەم هاووڵاتیانە ڕاگەیەنراوە کە بە نزیکترین کات تۆمەتەکانیان پێ ڕادەگەیەنرێت. بنەماڵەی دوو گیانبەختکردووی سەرهەڵدانی «ژن، ژیان، ئازادی»، کۆمار دەرئوفتادە و ئەمیر فەراسەتی‌شاد، لە ناو بانگهێشتکراواندا بوون.

• ژنکوشتن

لانیکەم ٣ ژن لە شارەکانی سنە، کرماشان و ئیلام بوون بە قوربانیی دیاردەی ژنکوشتن. دوانیان بە هۆکارێکی نادیار بە دەستی هاوسەرەکانیان و بە چەکی گەرم کوژران. ژنێکی دیکەیش دوای ڕەتکردنەوەی داوای هاوسەرگیری و لە لایەن داواکارەکەیەوە ئاگری تێ بەر درا و بە هۆی سەختبوونی برینەکانیەوە لە نەخۆشخانە گیانی لە دەست دا.

·       کوشتنی هاووڵاتیان

محەممەد عەزیزی، هاووڵاتیی ٣٥ ساڵانی خەڵکی قەسری شیرینی کرماشان، ئێوارەی یەکشەممە ١٦ی بەفرانباری ١٤٠٣ (٥ی ژانڤییەی ٢٠٢٥) لە تێرمیناڵی سنووریی «پەروێزخان»ی ئەم شارەدا کەوتە بەر دەسڕێژی هێزە ئینتیزامییەکان و کوژرا.

• دۆخی زیندانیانی سیاسی

پووریا جەواهێری، هاووڵاتیی خەڵکی کامێران کە ڕۆژی ٨ی سەرماوەزی ١٤٠١ (٢٩ی نۆڤامبەری ٢٠٢٢) لە ڕەوتی سەرهەڵدانی ژن، ژیان، ئازادیدا دوای بانگهێشتکرانی تەلەفۆنی بۆ بنکەی هەواڵگریی دەزگای ئیتلاعاتی سوپای پاسداران دەستبەسەر کرابوو، وەک ناڕەزایەتییەک لە بەرانبەر بەردەوامیی دەستبەسەربوونی نایاسایی خۆیدا لە زیندانی ناوەندیی سنە مانی لە خواردن گرتووە. ئەم زیندانییە سیاسییە زیاتر لە ٢٥ مانگە لە دۆخێکی هەڵپەسێردراودایە.