با گذشت چندین روز از آغاز آتش‌سوزی وسیع جنگلهای شهرستان مریوان، تلاش شبانەروزی فعالان محیط زیست مریوان و تیم‌های اعزامی از دیگر شهرهای کردستان برای مهار آتش همچنان ادامە دارد.
یکی از فعالان محیط زیست حاضر در منطقه آتش‌سوزی در گفت‌وگو با شبکە حقوق بشر کردستان ضمن تایید وجود عامل انسانی در بروز این آتش‌سوزی گستردە، گفت: «گفتەهای برخی از مقامات و رسانەهای دولتی در مورد منشا آتشسوزیهای امسال کە آن را صرفا نتیجە تغییرات اقلیمی اعلام می‌کنند، نە تنها بر خلاف واقعیت است بلکە با مشاهدات میدانی ما نیز در تناقض است.»
بە گفتە این فعال محیط زیست، حدود ١٠ روز قبل همزمان در دو منطقە نزدیک بە هم آتشسوزیهای وسیعی شروع شد؛ جنگلهای روستای «کانی میران» کە بە سمت روستای «سعدآباد» نیز کشیدە شد، و در آن سوی دریاچە زریبار نیز جنگلهای روستای «سیف» کە بە سمت جنگلهای اطراف گسترش یافت. بنا بە ارزیابی انجمن سبز چیا در مجموع حدود ٤٤٠ هکتار از پوشش جنگلی این دو نقطە در آتش سوخت.
اما از روز ١١ مرداد این دفعە جنگلهای روستای «آسنوە» در نقطە صفر مرزی دچار حریق شد و بە سرعت بە سمت روستاهای اطراف کشیدە شد، اما بە دلیل فراوانی مین‌های باقی ماندە از جنگ ایران و عراق در کوەهای منطقە، امکان شروع عملیات مهار آتش تا ٣ روز پس از شروع آن عملا وجود نداشت. بە همین دلیل منطقە بسیار وسیعی دچار حریق شد.
در این مدت تعداد زیادی از مین‌ها بر اثر حرارت ناشی از آتش منفجر شدە و همین امر بر وسعت و دامنە حریق افزودە بود. بە گفتە یک فعال محیط زیست دیگر در مریوان: « با وجود مهار آتش در روز شنبە ١٣ مرداد، اما بە فاصلە یک روز مجددا این منطقە مرزی آتش گرفتە و دامنە آن تا روستای بایوە نیز کشیدە شد کە مجددا از سوی فعالین زیست محیطی مهار شد. همزمان در روز ١٢ مرداد جنگلهای روستای «گمارە لنگ» واقع در جادە مریوان-سقز نیز دچار آتش‌سوزی وسیع شد کە بازهم تیم‌های داوطلب جهت مهار آتش اعزام شدند.»
اما بزرگترین آتش‌سوزی امسال از ساعت ١١ روز ١٢ مرداد این بار در جنگلهای روستای «درەوران» واقع در شمال شهر مریوان شروع شد، آتشی کە انجمن سبز چیا را ناچار کرد از انجمن‌ها و فعالین دیگر شهرهای کردستان طلب کمک کند. بە گفتە این فعال محیط زیست: «در طول ١٦ سالی کە انجمن سبز چیا در حوزە اطفای حریق جنگل‌ها فعال بودە، هیچ گاە چنین حریق بزرگ و دشواری را تجربە نکردەایم. جنگلهای روستای درەوران و دیگر روستاهای اطرافش در ردیف پرپشت‌ترین جنگلهای کردستان بودە و همین امر کار مهار آتش را بسیار دشوارتر کرد.»
در حالی کە فرمانده یگان حفاظت سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور در گفت‌وگو با رسانه‌های دولتی اعلام کرده که برآورد اولیه آنها «آسیب دیدن حدود ۳۰۰ هکتار از جنگلهای زاگرس» است، اما این فعال محیط زیست کُرد نظر دیگری دارد، او میگوید: «آتش چند روز گذشتە درەوران یک جهنم واقعی بود، بر اساس تخمین اولیە ما حدود ١٠٠٠ هکتار از این منابع بکر و استراتژیک سوختە و نابود شدە است.»
وی در مورد نحوە کمک‌رسانی نهادهای حکومتی در مهار این آتش‌سوزی گفت: «متاسفانە همیشە تا زمانی کە آتش‌سوزی‌ها بە حالت فوق بحرانی نرسد دولت مداخلەای در مهار آن نمی‌کند. در این موردهم تنها پس از بازتاب وسیع اخبار حریق و فشار افکار عمومی حاضر بە همکاری شدند کە بە هیچ وجە متناسب با بحران بە وجودآمدە نبود.»
یکی دیگر از فعالان محیط زیست حاضر در منطقە در این مورد میگوید: «مسئولین دو هلی‌کوپتر نظامی ارسال کردند کە اساسا این نوع هلی‌کوپترها برای چنین عملیاتی مناسب نبودە و کارایی چندانی ندارند، خود مسالەی سوختگیری آنها بە یک معضل تبدیل شدە بود. همچنین ١٠ تیم عملیاتی از سوی ادارە منابع طبیعی اعزام شدە بودند کە کارایی آنها بە هیچ وجە قابل مقایسە با فعالین داوطلب نیست. حتی امکاناتشان نیز بە اندازە امکانات انجمن چیا نیست، در حالی کە انجمن نیز امکانات چندانی ندارد، با این وجود از امکانات تیم‌های دولتی بیشتر است»
وی در ادامە گفت: «ستاد مدیریت بحران مریوان قبلا مصوب نمودە بود کە در صورت وقوع حریق تمامی ادارات شهرستان موظفند افرادی را برای کمک بە اطفای آن اعزام کنند، اما حضور این کارمندان اکثرا فرمالیتە و برای اجرای صوری مصوبە بود.»
این فعال محیط زیست در مورد منشا آتشسوزیهای چند روز گذشتە گفت: «تقریبا منشا کلیە آتشسوزیهای منطقە ما بە عامل انسانی برمی‌گردد، اعم از افراد سودجو یا خطای انسانی و… اما عوامل حکومتی نیز در ردیف متهمین جدی این وقایع هستند. با توجە بە نقاط اولیە وقوع آتشسوزیهای اخیر کە اکثرا از نقاط متصل بە پاسگاەهای مرزی بودە است، میتوان با قطعیت گفت کە نیروهای مسلح نیز نقش مستقیمی در این حریق‌ها داشتە و بە نحوی عامدانە اقدام بە از بین بردن پوشش جنگلی منطقە می‌نمایند.»
وی در ادامە گفت: «در سالهای قبل نیز با پدیدە آتش‌سوزی مراتع و جنگلهای کردستان مواجە بودەایم، اما روند این اتفاقات در سال جاری بسیار گستردەتر و دامنەدارتر شدە است. سال‌هاست کە انجمن‌های زیست محیطی کردستان در امر اطفای حریق و مهار آتش‌سوزی فعالیت دارند و مبانی علمی و تجربیات فراوان گذشتە بە ما اثبات می‌کند کە عامل انسانی بە نحوی عامدانە در حال جنگل‌زدایی از کردستان است.»
در سالیان قبل نهادها و فعالین محیط زیستی کردستان هموارە نسبت بە تبعات جبران‌ناپذیر نابودسازی اقلیم از سوی عامل انسانی، مخصوصا نابودی سیستماتیک آن از سوی عوامل حکومتی، هشدار دادەاند. آنها میگویند نیروهای مسلح و نهادهای امنیتی ایران با این استدلال کە نیروهای وابستە بە احزاب اپوزیسیون کُرد از پوشش جنگلی برای استتار خود بهرە می‌برند، اقدام بە از بین بردن پوشش مناطق مشکوک بە حضور این نیروها می‌کنند.
آنها همچنین ضمن اشارە بە عدم پیگیری و تعقیب عوامل سودجوی تخریب کنندە مراتع و جنگلهای کردستان از سوی متولیان دولتی میگویند کە همین امر شائبە وابستگی این قبیل افراد بە نهادهای امنیتی را در میان جامعە افزایش دادە است. مخصوصا کە بسیاری از این افراد و باندهای جنگل‌خوار و زمین‌خوار از سوی مردم و نهادهای مدنی کردستان شناسایی شدە و موضوع پنهانی وجود ندارد، با این وجود هیچ گاە با این باندها برخوردی صورت نگرفتە است.
در سلسلە آتشسوزیهای چند روز گذشتە مریوان تا کنون ٢٠ نفر از فعالین داوطلب مصدوم شدەاند کە جراحت دو تن جدی تر بودە و بقیە در محل درمان شدەاند.
شب گذشتە مرحلە اولیە مهار آتش‌سوزی وسیع جنگلهای درەوران و روستاهای اطراف بە پایان رسیدە و فعالین محیط زیست اکنون در حال تثبیت وضعیت و از بین بردن زمینەهای شعلەورشدن مجدد آتش هستند.
انجمن سبز چیای مریوان کە مدیریت کمپین اخیر را بر عهدە دارد، اعلام نمودە کە از بسیاری از شهرهای کردستان تیم‌های داوطلب اطفای حریق بە مریوان رفتە و نقش برجستەای در این عملیات شبانەروزی داشتەاند.
یک فرد داوطلب حاضر در این عملیات‌ها در گفتگو با شبکە حقوق بشر کردستان گفت: «صدها داوطلب بە صورت نوبتی در این عملیات شرکت دارند، بە نحوی کە همیشە حداقل ١٠٠٠ نفر در منطقە بحران حضور داشتە و پس از چند ساعت جای خود را بە افراد تازەنفس می‌دهند.»
وی اضافە کرد: «حضور زنان در تمامی مراحل عملیات بسیار چشمگیر است، علاوە بر کمک بە تامین لجستیک نیروهای حاضر در منطقە بحران، برخی از زنان نیز راسا در امر اطفای حریق مشارکت شبانەروزی دارند. مردم حمایت بسیار وسیعی از کمپ انجمن چیا جهت جمع‌آوری کمک‌ها کردەاند، کلیەی اقلام غذایی از سوی مردم تهیە شدە است.»
انجمن سبز چیا برای اولین بار اقدام بە برپایی کمپ ثابت در نقاط نزدیک بە محل آتش‌سوزی‌ها نمودە و سازماندهی نیروها را از این کمپ‌ها انجام می‌دهد. این انجمن در فراخوان‌های خود از مردم درخواست کردە کە علاوە بر تامین اقلام مصرفی و غذایی، کمک‌های مادی خود را نیز بە حساب انجمن واریز کنند، چرا کە برخی از تجهیزات مورد نیاز برای مهار آتش‌سوزی‌ها در بازار وجود ندارد و باید سفارش دادە و ساختە شوند.
در سالیان گذشتە تعدادی از فعالین زیست محیط کردستان در هنگام عملیات مهار آتش جان خود را از دست دادەاند، از جملە شریف باجور و امید حسین زادە کە از اعضای برجستە انجمن سبز چیا بودند. همچنین نهادهای امنیتی تا کنون دەها تن از فعالین این حوزە را بە اتهامات سیاسی بازداشت و مورد تعقیب قرار دادەاند.
در آخرین مورد پنج تن از فعالین محیط زیستی مریوان بە نام‌های آزاد روحی، لایق احمدی، سرکَوت عبادی، آلان اردشیری و دلیر محمدی در روزهای گذشتە از سوی نهادهای امنیتی بازداشت شدەاند کە تا کنون از سرنوشت و وضعیت آنها اطلاعی بە دست نیامدە است.
شماره کارت انجمن سبز چیا برای ارسال کمک‌های مردمی:
6104337913074793
