در آستانه سالگرد قتل حکومتی ژینا مهسا امینی و آغاز خیزش ژن ژیان ئازادی (زن زندگی آزادی)، نهادهای امنیتی جمهوری اسلامی ایران اقدام به بازداشت گسترده شهروندان، فعالان و خانواده‌های جان‌باختگان این خیزش در سراسر ایران و به خصوص کردستان کرده‌اند. همزمان بسیاری از کسبه و بازاریان در شهرهای مختلف کردستان در رابطه با اعتصاب بازار و تعطیلی کسب و کار خود در سالگرد اعتراضات مورد هشدار و تهدید قرار گرفته‌اند.
بر اساس آمار گردآوری شده از سوی شبکه حقوق بشر کردستان، تنها در یک ماه اخیر دست‌کم ۱۰۰ نفر در شهرهای مختلف استان‌های آذربایجان غربی، کردستان، کرمانشاه، ایلام و تهران به دلایل سیاسی توسط نهادهای امنیتی بازداشت و تعداد بیشتری به نهادهای امنیتی و قضایی احضار شده‌اند. همچنین قوە قضاییه همزمان اقدام به صدور احکام زندان برای تعدادی از بازداشت‌شدگان اعتراضات سال ۱۴۰۱ کرده، این در حالی است که با گذشت نزدیک به یک سال از شروع این خیزش، بسیاری از بازداشت‌شدگان اعتراضات همچنان با احکام سنگین یا به صورت بلاتکلیف در زندان به سر می‌برند.
بسیاری از بازدشت‌شدگان و احضارشدگان اخیر افرادی هستند که سابقه حضور در اعتراضات یا فعالیت سیاسی و مدنی داشتند. همچنین احضار و بازداشت تعدادی دیگر صرفا به دلیل انتشار مطلب یا عکس در رابطه با اعتراضات در شبکه‌های اجتماعی بوده است. همزمان تعدادی از اعضای خانواده‌های جان‌باختگان خیزش ژن ژیان ئازادی (زن، زندگی، آزادی) نیز طی هفته‌های اخیر بازداشت یا به نهادهای امنیتی احضار و در مورد انتشار هرگونه فراخوان جهت برگزاری مراسم سالگرد عزیزان‌شان مورد تهدید قرار گرفته‌اند.
رضا ببرنژاد، برادر مهدی ببرنژاد، حسن درافتاده و ماردین درافتاده، پدر و برادر کومار درافتاده، ماشاالله کرمی، پدر محمدمهدی کرمی، شرمین حبیبی، همسر فریدون محمودی، عبدالله ابوبکری، پدر زانیار ابوبکری و شهروز حسین‌پوری، برادر آزاد حسین‌پوری، از جمله خانواده‌های دادخواه کُرد هستند که در قوچان، پیرانشهر، کرج، سقز و مهاباد طی هفته‌های اخیر مورد احضار، تهدید یا بازداشت قرار گرفته‌اند. در شهرهای دیگر ایران نیز نیروهای امنیتی و قضایی اقدام به احضار و بازداشت گسترده خانواده‌های جان‌باختگان کرده‌اند.
از دیگرسو دستگاە قضایی جمهوری اسلامی اقدام به صدور کیفرخواست «محاربه» برای شماری از شهروندان بازداشت‌شده کردستان کردە و این افراد اکنون در خطر صدور حکم اعدام قرار دارند، از جمله می‌توان به توحید درویش، پوریا جواهری، کیوان زندی، آرام آزاد، سردار شاه‌مرادی، هوشنگ چهارگرگه، فرزاد طەزادە، فرهاد طەزادە، هژار حمیدی، هیمن شاهی، فریاد حمزه‌شور، رضا اسلام‌دوست، شهرام معروف مولا و ایوب آغلیانی در شهرهای تبریز، کامیاران، سنندج و اشنویه اشارە کرد.
حکومت با ایجاد فضای رعب و وحشت قصد دارد تا مانع از شکل‌گیری هر نوع حرکت اعتراضی در سالگرد آغاز اعتراضات گسترده مردمی در پی قتل حکومتی ژینا مهسا امینی شود، اعتراضات کم‌سابقه‌ای که خیزش ژن ژیان ئازادی (زن، زندگی، آزادی) یا قیام ژینا نام گرفتە و به یکی از گسترده‌ترین و دامنه‌دارترین اعتراضات مردمی طی حاکمیت جمهوری اسلامی در ایران تبدیل شده است.
کردستان از یک سو در آغاز و تداوم این اعتراضات نقشی چشمگیر داشت و از سوی دیگر میزان شدیدتری از سرکوب و کشتار حکومت را تجربه کرد. بر اساس گزارش‌های متعدد سازمان‌های حقوق بشری، بیشترین تعداد جان‌باختگان این خیزش در سراسر ایران، متعلق به بلوچستان و کردستان بوده است.
شبکه حقوق بشر کردستان تعداد شهروندان کُرد جان‌باخته در جریان این اعتراضات را ۱۲۵ نفر اعلام کرده است که از این تعداد ۱۲ نفر کودک بوده‌اند. علاوه بر این، هزاران شهروند بازداشتی و مجروح سویەای دیگر از واکنش خشونت‌آمیز حکومت به اعتراضات مسالمت‌آمیز مردم در کردستان و سایر نقاط ایران بوده است.
جمهوری اسلامی در ادامه سیاست‌های همیشگی سرکوب‌گرانه خود در مواجهه با انتقادات و اعتراضات مردمی، طی یک سال اخیر با کشتار، اعدام، بازداشت، شکنجه و صدور احکام سنگین همچنان در تلاش است کنترل اوضاع متلاطم جامعه را بە دست گرفتە و در هراس از شروع دوباره اعتراضات در آستانه سالگرد قتل حکومتی ژینا مهسا امینی، با افزودن بر شدت سرکوب‌ها، موج تازه‌ای از بازداشت و احضار شهروندان، فعالان و خانواده‌های جان‌باختگان را کلید زده است. در همین راستا نهادهای امنیتی اقدام بە تخریب سنگ مزارها، تغییر بافت و نصب دوربین‌های امنیتی در قبرستان‌ها نمودەاند تا بە زعم خود مانع از تبدیل شدن محل دفن جان‌باختگان بە مرکز تجمعات مردمی شوند.
حکومت با علم به این واقعیت که کردستان دروازه شروع اعتراضات گسترده مردمی در خیزش ژن ژیان ئازادی (زن، زندگی، آزادی) بودە، اینک با نزدیک شدن به سالگرد قتل ژینا مهسا امینی و دیگر جان‌باختگان این خیزش، می‌خواهد از بروز دوباره هرگونه حرکت اعتراضی، حتی در شکل برگزاری آیین‌های بزرگداشت و سالگرد جان‌باختگان، جلوگیری کند. بازداشت‌ها و احضارهای گسترده هفته‌های اخیر و همچنین تهدید خانواده‌های جان‌باختگان اگرچه روشی جدید در سیاست سرکوب حکومتی نیست، اما باید با واکنش شدید نهادهای حقوق بشری به خصوص در سطح بین‌المللی روبرو شود.
شبکه حقوق بشر کردستان ضمن محکوم کردن بازداشت گسترده شهروندان و فعالان در کردستان و سراسر ایران و با گرامی‌داشت یاد ژینا، دیگر جان‌باختگان خیزش اخیر و عموم جان‌باختگان سال‌های حاکمیت جمهوری اسلامی، همگام با خانواده‌های دادخواه و عموم مردم معترض، از حق این خانوادەها برای برگزاری مراسم سالگرد عزیزان‌شان و همچنین از حق اعتراضات خیابانی مردم در قبال وضعیت آشفته و بحرانی سیاسی، اقتصادی، حقوق بشری و… حاکم بر کردستان و ایران حمایت می‌کند. همچنین از سازمان‌ها و نهادهای مدافع حقوق بشر و رسانەهای سراسر جهان درخواست می‌کند با تمرکز بی‌وقفه بر سرکوب مداوم جمهوری اسلامی ایران، وظایف ذاتی خود در قبال مردمان تحت سرکوب این حکومت را ایفا نمایند.
شبکه حقوق بشر کردستان
شهریور ١٤٠٢
آگوست ٢٠٢٣
