ـ اعتصاب گسترده بازار
شنبه ۲۵ شهریور ۱۴۰۲، همزمان با اولین سالروز قتل حکومتی ژینا مهسا امینی و آغاز خیزش ژن ژیان ئازادی (زن زندگی آزادی)، بسیاری از شهرهای کردستان روز خود را با اعتصاب گسترده بازار آغاز کردند. فراخوان این اعتصاب عمومی پیش از این از سوی احزاب اپوزیسیون کُرد داده شده و مورد حمایت کنشگران و شهروندان کردستان قرار گرفته بود.
بنا به اطلاع شبکه حقوق بشر کردستان، بازاریان در شهرهای سقز، مهاباد، اشنویه، پیرانشهر، بوکان، دیواندره، دهگلان، سنندج، بانه، مریوان و کامیاران در این روز با تعطیلی محل کسب و کار خود دست به اعتصاب کامل زدند. همچنین در شهرهای ایلام، آبدانان، سردشت و جوانرود نیز بخشی از بازار در این روز تعطیل شد و به اعتصاب پیوست.
اعتصاب گسترده بازار در بسیاری از شهرهای کردستان در حالی صورت گرفت که نهادهای امنیتی طی روزهای پیش از آن از طریق احضار بازاریان و ارسال پیامک نسبت به همراهی آنها با اعتصاب و تعطیلی کسب و کارشان در این روز هشدار داده بودند.
به گفته منابع معتبر شبکه حقوق بشر کردستان، تعدادی از بازاریان در شهرهای مختلف کردستان با احضار به نهادهای امنیتی، تهدید شده بودند که در صورت شرکت در اعتصابات با مجازات‌هایی چون مسدود کردن حساب بانکی، تعلیق جواز کسب، تعطیلی محل کار و حتی بازداشت مواجه خواهند شد.
ـ حضور گسترده نیروهای نظامی-امنیتی در ورودی و سطح شهرها
جمهوری اسلامی ایران در روزهای منتهی به سالروز قتل حکومتی ژینا مهسا امینی و آغاز خیزش ژن ژیان ئازادی (زن زندگی آزادی)، هزاران تن از نیروهای نظامی-امنیتی خود را همراه با خودروها و ادوات نظامی از استان‌های همجوار به مراکز استان‌های آذربایجان غربی، کردستان، کرمانشاه و ایلام و همچنین شهرهای دیگر کردستان که طی یک سال اخیر شاهد اعتراضات گسترده‌ایی بودند، اعزام کرد.
بنا به اطلاع شبکه حقوق بشر کردستان، نیروهای یگان ویژه، سپاه پاسداران و ماموران امنیتی لباس شخصی از روز جمعه ۲۴ شهریور تا امروز برای جلوگیری از شکل‌گیری اعتراضات و سرکوب معترضان در بسیاری از خیابان‌ها و محلات شهرهای کردستان، از جمله در ایلام، آبدانان، بوکان، بیجار، سنندج، سقز، کرمانشاه، کامیاران، مهاباد، مریوان، دیواندره، دهگلان، سردشت، پیرانشهر، اشنویه و… مستقر شده‌اند. فضای تعدادی از این شهرها همچنان به شدت امنیتی-نظامی است.
همزمان تعداد بیشتری از این نیروها با استقرار در پادگان‌های نیروهای انتظامی و سپاه پاسداران در حالت آماده‌باش قرار داشتند. همچنین طی هفته‌های اخیر به دستور شورای تامین استان‌های آذربایجان غربی، کردستان، کرمانشاه و ایلام، نهادهای امنیتی در بیشتر خیابان‌های اصلی شهرهای این استان‌ها اقدام به نصب دوربین‌های مدار بسته کردند.
بر اساس تصاویر و ویدیوهای منتشر شده در روز شنبه ۲۵ شهریور بالگردهای نظامی-امنیتی و پهپادهای شناسایی در آسمان شهرهای سقز، بوکان، دیواندره و شهرک دره‌دریژ کرمانشاه مشاهده شدند.
منابع شبکه حقوق بشر کردستان در شهرهای سقز، کامیاران، سنندج و بوکان همچنین از ایجاد پست‌های ایست بازرسی در ورودی و خروجی این شهرها توسط سپاه پاسداران و کنترل مدارک شناسایی و گوشی تلفن همراه شهروندان در این بازرسی‌ها خبر دادند.
ایجاد پست‌های ایست بازرسی و کنترل شهروندان به خصوص در شهر سقز، زادگاه ژینا مهسا امینی بسیار شدیدتر بوده است. نیروهای سپاه پاسداران از روز جمعه ۲۵ شهریور با استقرار در کلیه ورودی‌های شهر سقز از ورود شهروندانی که ساکن این شهر نبودند، ممانعت به عمل آوردند.
همزمان زره‌پوش‌های سپاه پاسداران با استقرار در مسیر آرامستان آیچی که مزار ژینا مهسا امینی در آن قرار دارد، در روز شنبه ۲۵ شهریور مانع از ورود شهروندان بر سر مزار ژینا برای بزرگداشت سالگرد جان‌باختن او شدند.
این نیروها همچنین برای جلوگیری از حضور مردم در آرامستان آیچی، یکی از دریچه‌های سد «چراغ ویس» را باز کرده و عملا دسترسی به مزار ژینا را از راه‌های فرعی مسدود کردند.
ـ تجمعات اعتراضی مردم و سرکوب خشونت‌آمیز حکومت
علی‌رغم حضور گسترده نیروهای نظامی-امنیتی و فضای به شدت امنیتی، روز شنبه ۲۵ شهریور همزمان با سالروز قتل حکومتی ژینا مهسا امینی و آغاز خیزش ژن ژیان ئازادی (زن زندگی آزادی)، گروهی از مردم در برخی از شهرهای کردستان و دیگر شهرهای ایران بار دیگر به خیابان‌ها آمدند و دست به اعتراض و سر دادن شعار علیه حکومت کردند.
بنا به اطلاع شبکه حقوق بشر کردستان، تجمعات اعتراضی مردم در شهرهای سنندج، کرمانشاه، بوکان و مهاباد با حمله خشونت‌آمیز نیروهای حکومتی سرکوب شد. بسیاری از معترضان مورد ضرب و شتم شدید نیروهای نظامی-امنیتی قرار گرفتند و بسیاری دیگر توسط این نیروها بازداشت شدند. بر اساس گزارش‌ها همچنین نیروهای یگان ویژه و سپاه پاسداران که به سلاح‌های همچون کلاشنیکف و تک‌تیرانداز مجهز بودند در مواردی به سوی معترضین تیراندازی کردند.
فردین جعفری، شهروند ۲۷ ساله اهل روستای «مامه‌شا» سقز یکی از کسانی بود که ظهر روز ۲۵ شهریور در نزدیکی آرامستان آیچی سقز هدف تیراندازی تک تیراندازهای سپاه پاسداران قرار گرفت و با اصابت یک گلوله به سرش مجروح شد.
این شهروند کُرد که دارای معلولیت ذهنی است در حین بازگشت به روستا در نزدیکی میدان زندان به سمت جاده آیچی از سوی تک تیراندازهای نیروهای سپاه پاسداران هدف تیراندازی قرار گرفت. او در بخش مراقبت‌های ویژه بیمارستان شفا سقز با سطح هوشیاری پایین بستری شده است.
ـ فشار بر خانواده‌های جانباختگان
نهادهای امنیتی در ادامه فشار بر خانواده‌هایی که عزیزان‌شان را در جریان اعتراضات یک سال اخیر از دست دادند، طی هفته‌های اخیر اقدام به احضار و بازداشت تعدادی از این خانواده‌های دادخواه در سراسر ایران کردند تا از این طریق مانع از برگزاری مراسم‌های سالگرد جانباختگان شوند.
امجد امینی و صفا عائلی، پدر و دایی ژینا مهسا امینی؛ امید قدیمی، برادر فواد قدیمی؛ رضا ببرنژاد، برادر مهدی ببرنژاد؛ حسن درافتاده و ماردین درافتاده، پدر و برادر کومار درافتاده؛ ماشاالله کرمی، پدر محمدمهدی کرمی؛ شرمین حبیبی، همسر فریدون محمودی؛ عبدالله ابوبکری، پدر زانیار ابوبکری؛ شهروز حسین‌پوری، برادر آزاد حسین‌پوری؛ احمد حسن‌زاده و سولماز حسن‌زاده، پدر و خواهر محمد حسن‌زاده؛ ریزان ساعدی و معید ساعدی، خاله و برادر سارینا ساعدی؛ امید نیازی، برادر محسن نیازی، خسرو فتحی، فرزند حبیب‌الله فتحی و خانواده عرفان خزایی از جمله خانواده‌های دادخواه کُرد هستند که طی هفته‌های اخیر مورد احضار و تهدید یا بازداشت قرار گرفته‌اند.
بنا به اطلاع شبکه حقوق بشر کردستان، ستاد خبری اداره اطلاعات در شهرهای مختلف کردستان به صورت تلفنی خانواده جانباختگان اعتراضات مردمی سال گذشته را تهدید کرده‌اند که به هیچ شیوه‌ای حق برگزاری مراسم سالگرد عزیزان‌شان را ندارند و تعدادی از اعضای این خانواده‌ها را به بازداشت و حتی مرگ تهدید کرده‌اند.
نیروهای امنیتی همچنین صبح روز شنبه ۲۵ شهریور همزمان با سالروز جان‌باختن ژینا، امجد امینی پدر وی را هنگام خروج از منزل در شهر سقز بازداشت کردند و پس از چند ساعت بازجویی و تهدید وی مبنی بر عدم برگزاری مراسم سالگرد فرزندش او را به خانه بازگرداندند. نیروهای امنیتی اما با استقرار در اطراف منزل خانوادگی ژینا تا پایان روز اجازه خروج خانواده از منزل را ندادند.
مادر و پدر ژینا پیش از این با انتشار اطلاعیه‌ای گفته بودند، سالگرد جان‌باختن فرزندشان را بر مزار او برگزار خواهند کرد. نیروهای امنیتی طی دو هفته اخیر امجد امینی را بارها به اداره اطلاعات احضار کرده و از او خواسته بودند تا این اطلاعیه را تکذیب و از برگزاری مراسم سالگرد خودداری کند.
بازجویان همچنین پدر ژینا را تهدید کرده بودند که در صورت فعالیت و انتشار پیام از سوی هر یک از اعضای خانواده در فضای اجتماعی و حضور بر مزار ژینا در سالگرد وی، فرزند دیگرشان، اشکان را بازداشت خواهند کرد.
پیش از این نیز در ادامه فشارهای نهادهای امنیتی حکومت بر خانواده ژینا مهسا امینی، در تاریخ ۱۴ شهریور صفا عائلی، دایی ژینا از سوی ماموران امنیتی در سقز بازداشت شد.
ـ احضار و بازداشت گسترده شهروندان
در تداوم احضار و بازداشت شهروندان کُرد، از یک ماه پیش شاهد موج گسترده‌ایی از احضار و بازداشت گسترده فعالان و شهروندان در شهرهای مختلف کردستان توسط نهادهای امنیتی و قضایی حکومت بودیم. در این میان صدها شهروندی که در یک سال گذشته به دنبال برگزاری اعتراضات مردمی در این شهرها بازداشت شده بودند، مجددا به نهادهای امنیتی احضار و از سوی بازجویان مورد تهدید قرار گرفتند که به هیچ شیوه‌ای حق شرکت در مراسم‌های سالگرد جانباختگان و اعتراضات شهری را ندارند. در مواردی از این افراد تعهد کتبی گرفته شده است که در صورت شرکت در مراسم‌های سالگرد و اعتراضات، مجددا بازداشت و با مجازات‌های سنگین روبرو خواهند شد.
بر اساس آمار گردآوری شده از سوی شبکه حقوق بشر کردستان در مدت ۲ هفته اخیر، دست‌کم ۱۲۵ شهروند و فعال کُرد توسط نیروهای امنیتی در شهرهای مریوان، سقز، سنندج، دیواندره، مهاباد، دهلران، اراک، کامیاران، قروه، جوانرود، کرمانشاه، بانه، بوکان و اشنویه توسط نیروهای امنیتی بازداشت شده‌اند.
تنها از روز شنبه ۲۵ شهریور تا کنون دست‌کم ۳۱ شهروند و فعال کُرد در شهرهای مختلف توسط ماموران امنیتی بازداشت شده‌اند.
همچنین ده‌ها شهروند کُرد به دلیل انتشار نوشته و عکس در شبکه‌های اجتماعی از سوی نهادهای امنیتی احضار و پس از سپردن تعهد کتبی آزاد شده‌اند.
این در حالی است که در روزهای اخیر وضعیت دسترسی به اینترنت در بسیاری از شهرهای کردستان با اختلال شدید مواجه بوده است. منابع شبکه حقوق بشر کردستان در شهرهای مختلف از قطعی یا سرعت بسیار کم اینترنت در شهرهای خود خبر دادند.
اسامی بازداشت شدگان
شنبه ۲۵ شهریور
سقز: لقمان بیداری، محمد غفوری‌نژاد، مهران ساعدی، سیروان حسنی، فرزاد رحمتی
قروه: عبدالله عبدالملکی (معلم بازنشسته)، مهدی فیضی، آرمان کوهی، امید خسروی
مریوان: رحیم قبادی (عضو انجمن سبز چیا)، کریم قبادی (اهل روستای «دره‌تفی»)، بختیار نظری (عکاس)، روژان ملکی (کودک ١٦ ساله، پس از احضار و بازداشت چند ساعته، آزاد شد)
کرمانشاه: پریسا محمدی (ورزشکار)، پژمان عزیزی
سنندج: بهروز گُل‌نما، گلاویژ طهماسبی (فعال محیط زیست) و عادل (شاخه‌وان) میرزایی (روستای «نگل»)، ماهان نساجی (روستای «نگل»)، مبین پروین (روستای «نگل»)
اسلام‌آباد غرب: محمدباقر مرادیان، بابک ذوالفقاری
دهلران: سجاد صیدمرادی
اشنویه: هاوری خوارزم (اهل روستای «خانلر»)
کامیاران: محمد مرادی‌نژاد (کارمند اداره منابع طبیعی)
جوانرود: رحیم عزیزی (پس از چند ساعت آزاد شد)
دیواندره: آرمان سهرابی (معلم)
یکشنبه ۲۶ شهریور
دهلران: مهدی حاتم
اراک: بهمن بالوی (شهروند اهل دهلران استان ایلام)
دیواندره: سامان خالدیان (اهل روستای نساره)
دوشنبه ۲۷ شهریور
دهگلان: آزاد عباسی
کامیاران: محسن اسدی
