تۆڕی مافه‌كانی مرۆڤی کوردستان

در این گزارش به موارد نقض حقوق بشر شهروندان کُرد در ایران طی سال ۲۰۲۳ میلادی پرداخته خواهد شد. در این سال همچون سال‌های پیش نقض حقوق شهروندان کُرد با دلایل زبانی، مذهبی، فرهنگی، جنسیتی، گرایش جنسی، طبقاتی، سیاسی و… به واسطه قوانین تبعیض‌آمیز جمهوری اسلامی و برخوردهای سرکوب‌گرانه و خشونت‌آمیز نهادهای امنیتی، نظامی، قضایی و اجرایی حکومت تداوم داشته است.

در بخش‌های مختلف این گزارش آمار کشتار و مجروحیت کولبران، اجرای احکام اعدام، زندانیان سیاسی و عقیدتی کُرد در خطر اجرا یا صدور حکم اعدام، زن‌کشی، قتل‌های فراقضایی، مرگ شهروندان در نتیجه انفجار مین، در محل کار و مسیر پناهجویی، احضار و بازداشت‌ شهروندان و کنشگران کُرد به دلایل سیاسی، صدور احکام برای شهروندان و کنشگران کُرد به اتهامات سیاسی، آزادی دین و مذهب و فشار بر خانواده‌های دادخواه گردآوری شده است.

با وجود تلاش شبکه حقوق بشر کردستان برای اطلاع‌رسانی و مستندسازی موارد متعدد نقض حقوق بشر در کردستان، لازم به تاکید است که آمار و اطلاعات ارائه شده در این گزارش تنها شامل مواردی است که یا پیشتر از سوی شبکه حقوق بشر کردستان تایید و منتشر شده و یا در مواردی که از اخبار و اطلاعات منابع دیگر استفاده شده، شبکه حقوق بشر کردستان مستقلا با انجام تحقیقات نسبت به راستی‌آزمایی آنها اقدامات لازم را انجام داده است. با این وجود ما اعتقاد داریم این گزارش شامل تمامی موارد نقض حقوق شهروندان کُرد در ایران نیست و مطمئنا بسیاری از موارد دیگر وجود دارند که به دلایل مختلف از جمله فشار نهادهای امنیتی بر افراد و خانواده‌ها در مورد آنها اطلاع‌رسانی نشده و در اخبار رسانه‌ها و سازمان‌های حقوق بشری به این موارد اشاره‌ایی نشده است.

بازداشت‌ها

در سال ۲۰۲۳ دست‌کم ۷۴۵ شهروند و کنشگر کُرد توسط نیروهای امنیتی یا نهادهای قضایی جمهوری اسلامی ایران در شهرهای مختلف استان‌های ایلام، آذربایجان غربی، کردستان، کرمانشاه، تهران، آذربایجان شرقی، خوزستان، خراسان رضوی و مازندران به دلایل سیاسی بازداشت شدند. بیشترین بازداشت‌ها به ترتیب در استان‌های کردستان، آذربایجان غربی، کرمانشاه و ایلام صورت گرفته است.

هر چند تعدادی از این افراد پس از یک دوره بازداشت با قرار وثیقه به صورت موقت آزاد شدند، اما تعداد دیگری همچنان در بازداشت به سر می‌برند و تعدادی نیز برای گذراندن دوره محکومیت به زندان منتقل شده‌اند.

صدور احکام

در سال ۲۰۲۳ برای دست‌کم ۱۷۳ شهروند و کنشگر کُرد از سوی دادگاه‌های انقلاب، کیفری و ویژه روحانیت استان‌های آذربایجان غربی، کردستان، کرمانشاه، ایلام، تهران، همدان، مازندران، خراسان رضوی، آذربایجان شرقی و خوزستان احکام اعدام، حبس تعزیری و تعلیقی، شلاق، تبعید، جریمه نقدی، خلع لباس روحانیت، ممنوع‌الخروجی از کشور، انفصال از خدمت و… صادر یا احکام آنها در دادگاه تجدیدنظر و دیوان عالی کشور تایید شده است.