در تاریخ ۱۴ تیر ۱۴۰۱ به همراه هژار دلسوز و آکام خضرزاده، توسط نیروهای وزارت اطلاعات جمهوری اسلامی ایران بدون ارائه حکم قضایی در پیرانشهر بازداشت و به بازداشتگاه این نهاد امنیتی در ارومیه منتقل شد.

او در تاریخ ۲۰ شهریور ۱۴۰۱ یک روز پس از انتقال به زندان نقده با قرار وثیقه ۳ میلیارد و ۵۰۰ تومانی به صورت موقت آزاد شد. 

وی در زمان بازداشت از حق ملاقات با خانواده و دسترسی به وکیل محروم بود.

اردیبهشت ۱۴۰۳ از سوی شعبه ۱۰۲ دادگاه کیفری دو پیرانشهر به اتهام «عضویت در دسته یا جمعیت به قصد برهم زدن امنیت کشور»‌^۱ از طریق عضویت در حزب دمکرات کردستان ایران^۲ به ۲ سال حبس تعزیری محکوم شد.

عثمان دلسوز از تاریخ ۲۳ تیر ۱۴۰۳ برای اجرای حکم در زندان نقده به سر می‌برد.

۱. ماده ۴۹۸ قانون مجازات اسلامی: «هرکس با هر مرامی، دسته، جمعیت یا شبه جمعیتی بیش از دو نفر در داخل یا خارج از کشور تحت هر اسم یا عنوانی تشکیل دهد یا اداره نماید که هدف آن بر هم زدن امنیت کشور باشد و محارب شناخته نشود به حبس از دو تا ده سال محکوم می‌شود». بر اساس ماده ۴۹۹ قانون مجازات اسلامی (تعزیرات): «هر کس در یکی از دسته‌‌ها یا جمعیت‌‌ها یا شعب جمعیت‌های مذکور در ماده (۴۹۸) عضویت یابد به سه ماه تا پنج سال حبس محکوم می‌‌گردد ‌مگر این‌که ثابت شود از اهداف آن بی ‌اطلاع بوده است.»

۲. حزب دمکرات کردستان ایران در تاریخ ۲۵ مرداد ١٣٢۴ با هدف خودمختاری برای کردستان ایران تاسیس شد. آن‌گونه که در اساس‌نامه حزب آمده، این تشکل سیاسی بر مبنای «افکار ملی و ساختار تشکیلاتی [کومله ژ.ک] جمعیت تجدید حیات کرد و با خوانش واقع‌بینانه و امروزین»، به عنوان یک سازمان مدرن پا به عرصه سیاسی گذاشت. کومله ژ.ک موسس «جمهوری کردستان» (۲ بهمن ۱۳۲۴تا ۲۴ آذر ۱۳۲۵) در مهاباد بود. عمر این جمهوری بعد از ۱۱ ماه با حمله ارتش ایران به پایان رسید و رهبران آن، از جمله قاضی محمد رهبر حزب و رییس جمهور کردستان، اعدام شدند. 

حزب دمکرات کردستان ایران با گذراندن یک دوره‌ مبارزه‌ مسلحانه در اواخر دهه ۴۰ شمسی که با اختلافات درون حزبی همراه بود، سرانجام در آستانه‌ انقلاب ۱۳۵۷ به صورت یک حزب سیاسی مجددا اعلام موجودیت کرد. عبدالرحمن قاسملو و صادق شرفکندی، دو تن از رهبران این حزب  به فاصله سه سال در تیر ۱۳۶۸ و شهریور ۱۳۷۱ توسط جمهوری اسلامی ایران در اروپا ترور شدند.

این حزب در سال ۱۳۸۵ و در پی تشدید اختلافات داخلی، دچار انشعاب و به دو تشکیلات «حزب دمکرات کردستان ایران»‌ و «حزب دمکرات کردستان»‌ تقسیم شد. این دو حزب نهایتا در تاریخ ۳۱ مرداد ۱۴۰۱ در بیانیه‌ای ادغام مجدد حزب را پس از ١٥ سال جدایی اعلام کردند.

این حزب آرمان نهایی خود را «ایجاد جامعه دمکراتیک-سوسیالیستی»  و شعار استراتژیک خود را «تامین حقوق ملت کردستان در کردستان ایران در چارچوب یک سیستم دمکراتیک فدرال در ایران» اعلام کرده است.  مقر اصلی حزب دمکرات کردستان ایران در استان اربیل کردستان عراق است.