پخشان عزیزی، فارغ‌التحصیل مددکاری اجتماعی از دانشگاه علامه طباطبایی تهران است. او پیش از این در تاریخ ۲۵ آبان ۱۳۸۸ در گردهمایی اعتراضی دانشجويان کُرد دانشگاه تهران عليه اعدام‌های سیاسی در کردستان، توسط ماموران امنیتی بازداشت شد. وی پس از ۴ ماه بازداشت با قرار وثیقه آزاد و پس از مدتی از ایران خارج شد و طی سال‌های اخیر در اقلیم کردستان عراق اقامت داشت. او پس از حمله داعش به کردستان سوریه (روژئاوا) به مدت چند سال به عنوان مددکار اجتماعی در اردوگاه آوارگان جنگی فعالیت داشت.
بازداشت
۱۳ مرداد ۱۴۰۲ توسط نیروهای وزارت اطلاعات در تهران بازداشت و به بند ۲۰۹ زندان اوین منتقل شد. چند تن از اعضای خانواده او نیز همزمان بازداشت و پس از چند روز بازجویی آزاد شدند.
او در دوران بازداشت از حق داشتن وکیل محروم بود و برای اخذ اعترافات اجباری تحت فشار و شکنجه قرار گرفت. وی در تاریخ ۲۰ آذر ۱۴۰۲ از بند ۲۰۹ زندان اوین به بند زنان این زندان منتقل شد.
دادرسی
بهمن ۱۴۰۲ پس از دو بار حضور در شعبه ۵ بازپرسی دادسرای عمومی و انقلاب تهران، به «بغی»۱ متهم شد. اولین و دومین جلسه دادگاه وی در تاریخ‌های ۸ و ۲۷ خرداد ۱۴۰۳ در شعبه ۲۶ دادگاه انقلاب اسلامی تهران به ریاست قاضی ایمان افشاری برگزار شد و در تاریخ ۲ مرداد ۱۴۰۳ حکم اعدام و ۴ سال حبس تعزیری به وکلای او ابلاغ شد.
بر اساس دادنامه صادره از سوی شعبه ۲۶ دادگاه انقلاب تهران، پخشان عزیزی از بابت اتهام «بغی» از طریق «فعالیت و تلاش موثر با استفاده از سلاح برای پیش‌برد اهداف گروه‌هایی که در برابر حکومت اسلامی قیام مسلحانه کرده و مرکزیت آن باقی است» به اعدام و به اتهام «عضویت در جمعیت‌های معارض کشور» از طریق عضویت در حزب حیات آزاد کردستان (پژاک)۲ به ۴ سال حبس تعزیری محکوم شده است.
در دادنامه صادره همچنین با اشاره به اعتراضات مردمی در جریان خیزش ژن ژیان ئازادی / زن زندگی آزادی۳ در پی قتل حکومتی ژینا مهسا امینی که از آن به عنوان «اغتشاشات سال ۱۴۰۱» نام برده شده، آمده است: «وی [پخشان عزیزی] به منظور ملتهب نمودن وضعیت ایران وارد کشور می‌شود و با خانواده کشته شدگان اغتشاشات سال ۱۴۰۱ ارتباط می‌گیرد و به بیان اهداف و برنامه‌های گروهک می‌پردازد و از آنها می‌خواهد که به اعتراضات خود ادامه دهند و از خون‌خواهی فرزندشان دست بر ندارند».
این فعال زن کُرد در کلیه جلسات بازجویی در بازداشتگاه ۲۰۹ اوین تهران و طی جلسات دادگاه، هرگونه شرکت در عملیات مسلحانه و عضویت در حزب حیات آزاد کردستان (پژاک) را رد کرده است. او همچنین در نامه‌ای از زندان تحت عنوان “کتمان حقیقت و آلترناتیو آن” که در تاریخ ۶ مرداد ۱۴۰۳ در رسانه بیدازنی منتشر شد، ضمن توضیح اندیشه‌ها و فعالیت‌های سیاسی و اجتماعی خود در برابر اتهامات نهادهای امنیتی و قضایی، بە روایت نحوە بازداشت خشونت‌آمیز خود و خانوادەاش از سوی نیروهای امنیتی، شکنجەهای اعمال شدە در دوران بازداشت پرداخت.
مازیار طاطایی و امیر رئیسیان، وکلای پخشان عزیزی پس از صدور حکم اعدام برای موکل‌شان در گفت‌وگو با شبکه شرق با رد مشارکت پخشان عزیزی در هیچ عملیات مسلحانه‌ای و تاکید بر فعالیت‌های او در راستای کمک به آوارگان آسیب‌دیدگان جنگی در کردستان سوریه (روژئاوا)، گفتند: «حتی در خود حکم نیز هیچ‌گونه اشاره‌ای به هیچ عملیات و یا درگیری نظامی خانم عزیزی با هیچ شخص حقیقی یا حقوقی دولتی یا غیردولتی ایرانی نشده است.»
حکم اعدام در تاریخ ۱۹ دی ۱۴۰۳ توسط شعبه ۳۹ دیوان عالی کشور به ریاست قاضی علی رازینی و مستشار، قاضی مقیسه، عینا تایید شد.
وضعیت فعلی
پخشان عزیزی در بند زنان زندان اوین به سر می‌برد.
اطلاعات تکمیلی
۱۷ آبان ۱۴۰۲ ـ وبسایت «بی‌تاوان» متعلق به وزارت اطلاعات جمهوری اسلامی ایران از بازداشت ۳ نفر از جمله پخشان عزیزی و وریشه مرادی خبر داد. این وبسایت امنیتی بدون اشاره به تاریخ بازداشت این افراد، آنها را عضو «پژاک» معرفی کرد.
۲۶ اردیبهشت ۱۴۰۳ ـ در اعتراض به انتقال وریشه مرادی به بند ۲۰۹ زندان اوین به مدت یک روز دست به اعتصاب غذا و تحصن زد.
۱۶ مرداد ۱۴۰۳ ـ همراه با دیگر زنان زندانی سیاسی در زندان اوین در واکنش به اجرای حکم اعدام رضا رسایی دست به اعتراض زد. نیروهای گارد زندان در پاسخ به این اعتراضات به بند زنان حمله کردند و تعدادی از زنان زندانی سیاسی را مورد ضرب و شتم قرار دادند.
توضیحات:
۱. ماده ۲۸۷ قانون مجازات اسلامی: «گروهی که در برابر اساس نظام جمهوری اسلامی ایران، قیام مسلحانه کند باغی محسوب می‌شود و در صورت استفاده از سلاح، اعضای آن به مجازات اعدام محکوم می‌گردند.»
۲. حزب حیات آزاد کردستان (پژاک) در سال ۱۳٨۳ در کوهستان قندیل در نوار مرزی اقلیم کردستان عراق با کردستان ایران تاسیس شد. این حزب از افکار عبدالله اوجالان، رهبر دربند حزب کارگران کردستان (پ‌ک‌ک) پیروی می‌کند و پارادایم «جامعه دمکراتیک و اکولوژیک مبتنی بر آزادی زن» را مبنای فعالیت‌های خود اعلام کرده است.
آن‌گونه که در اساس‌نامه این حزب آمده، پژاک ایجاد سیستم کنفدرالیسم دمکراتیک و فرم سیاسی خودمدیریتی دموکراتیک برای سازماندهی مردم به منظور برساختن «ملت دمکراتیک» را از اهداف بنیادین خود می‌داند. پژاک همچنین در سال ۱۳۹۳ در تاسیس سیستم «جامعه آزاد و دمکراتیک شرق کردستان (کودار)» مشارکت کرد. مقر اصلی این حزب در نواحی کوهستانی بین اقلیم کردستان عراق و کردستان ایران است.
۳. ژینا امینی (مهسا امینی)، زن کُرد ۲۱ ساله اهل سقز در تاریخ ۲۲ شهریور ۱۴۰۱ در یکی از خیابان‌های تهران به دلیل پوشش خود توسط نیروهای گشت ارشاد (پلیس امنیت اخلاقی) بازداشت شد. او به فاصله چند ساعت پس از بازداشت به دلیل صدمات وارد شده به جمجمه با علائم مرگ مغزی به بیمارستان کسری تهران منتقل و سه روز بعد در تاریخ ۲۵ شهریور ۱۴۰۱ جان باخت.
قتل حکومتی ژینا موجی از اعتراضات بی‌سابقه مردمی را به دنبال داشت که با حضور گسترده شهروندان در مراسم خاکسپاری او در آرامستان «آیچی» سقز آغاز و به فاصله کمی به بسیاری از شهرهای ایران گسترش یافت. این اعتراضات گسترده علیه جمهوری اسلامی ایران که ماه‌ها به طول انجامید و طی آن دست‌کم ۵۲۷ معترض کشته و هزاران نفر مجروح و بازداشت شدند، با شعار محوری آن «ژن ژیان ئازادی» یا «زن زندگی آزادی» شناخته می‌شود.
