شبکه حقوق بشر کردستان در گزارشهای ماهانه خود به بررسی موارد نقض حقوق بشر در کردستان و نقض حقوق شهروندان کُرد در دیگر مناطق و شهرهای ایران طی یک ماه گذشته میپردازد.
با توجه به ممنوعیت فعالیت سازمانهای مستقل حقوق بشری در ایران و تحت فشار قرار داشتن افرادی که در معرض نقض حقوق بشر قرار میگیرند و همچنین خانواده و نزدیکان آنها، انتشار گزارشهای مستند و دقیق با دشواری زیادی همراه است.
به همین دلیل آمار و اطلاعات ارائه شده در این گزارش در برگیرنده تمام موارد نقض حقوق بشر نیست. این گزارش ماحصل بررسی اخبار و گزارشهای انتشار یافته توسط شبکه حقوق بشر کردستان و راستیآزمایی گزارشهای منتشر شده از سوی دیگر نهادهای حقوق بشری و سایتهای خبری است.
بر اساس آمار گردآوری شده از سوی شبکه حقوق بشر کردستان در مرداد ۱۴۰۳
- کولبران
چهار کولبر به نامهای احسان نوروزی٬ ناظم صفری٬ اسعد افرنجه و علی رسولی با تیراندازی نیروهای مرزبانی جمهوری اسلامی ایران در مناطق مرزی شهرستانهای مریوان استان کردستان٬ نوسود استان کرمانشاه و سردشت استان آذربایجان غربی کشته شدند. ناصر عثمانی نیز در اثر سقوط از ارتفاع در مناطق مرزی بانه استان کردستان جانش را از دست داد.
همچنین دستکم ۱۰ کولبر با تیراندازی نیروهای مرزبانی جمهوری اسلامی ایران در مناطق مرزی استانهای کرمانشاه٬ کردستان و آذربایجانغربی مجروح شدند. یک کولبر نیز به دلیل سقوط از ارتفاع در حین تعقیب و گریز نیروهای مرزبانی شهرستان مریوان مجروح شد.
شهرستان بانه در استان کردستان مرگبارترین و خطرناکترین منطقه برای کولبران در این ماه بوده است.
ردیف | نام و نام خانوادگی | اهل | محل وقوع | تاریخ وقوع | کشته – زخمی | توضیحات |
---|---|---|---|---|---|---|
1 | احسان نوروزی | گیلان غرب | مریوان | ۱ مرداد | کشته | ۲۵ ساله، تیراندازی نیروهای مرزبانی |
2 | یاسین راستخانه | مریوان | مریوان | ۲ مرداد | زخمی | تیراندازی نیروهای مرزبانی |
3 | ناظم صفری | سروآباد | نوسود | ۶ مرداد | کشته | تیراندازی نیروهای مرزبانی |
4 | اسعد افرنجه | مریوان | مریوان | ۱۰ مرداد | کشته | تیراندازی نیروهای مرزبانی |
5 | ناصر عثمانی | ربط سردشت | بانه | ۱۰ مرداد | کشته | سقوط از ارتفاع |
6 | رزگار خلکانی | سردشت | بانه | ۱۸ مرداد | زخمی | تیراندازی نیروهای مرزبانی |
7 | هاوری مرادی | سقز | بانه | ۱۸ مرداد | زخمی | تیراندازی نیروهای مرزبانی |
8 | دیاکو فتاحی | سقز | بانه | ۱۸ مرداد | زخمی | تیراندازی نیروهای مرزبانی |
9 | کمال دستوانه | سقز | بانه | ۱۸ مرداد | زخمی | تیراندازی نیروهای مرزبانی |
10 | کمال (فامیلی نامشخص) | سقز | بانه | ۱۸ مرداد | زخمی | تیراندازی نیروهای مرزبانی |
11 | علی رسولی | مهاباد | سردشت | ۲۱ مرداد | کشته | تیراندازی نیروهای مرزبانی |
12 | مختار عبداللهی | بانه | بانه | ۲۲ مرداد | زخمی | تیراندازی نیروهای امنیتی |
13 | محمود (فامیلی نامشخص) | بانه | بانه | ۲۸ مرداد | زخمی | تیراندازی نیروهای امنیتی |
14 | حمید احمدی | دیواندره | بانه | ۲۸ مرداد | زخمی | تیراندازی نیروهای مرزبانی |
15 | صلاح فرجی | بانه | بانه | ۳۰ مرداد | زخمی | تیراندازی نیروهای مرزبانی |
16 | کیومرث راستخانه | مریوان | مریوان | ۳۱ مرداد | زخمی | سقوط از ارتفاع |
- اعدام
دستکم ۱۲ زندانی که پیشتر به اتهامهای مربوط به «مواد مخدر»، «قتل عمد» و «افساد فیالارض» به اعدام محکوم شده بودند در زندانهای ارومیه٬ کرمانشاه٬ قزلحصار کرج٬ خرم آباد٬ سنندج٬ سبزوار و میاندواب اعدام شدند.
در تاریخ ۴ مرداد، کامران شیخه، زندانی عقیدتی کُرد اهل سنت پس از ۱۵ سال حبس در زندان مرکزی ارومیه اعدام شد. او پیشتر در یک پرونده مشترک به همراه شش شهررند کُرد اهل سنت بازداشت و در یک روند دادرسی ناعادلانه به اتهام «افساد فی الارض» به اعدام محکوم شده بود. در چند ماه گذشته همه همپروندیهای وی اعدام شدند.
در تاریخ ۱۶ مرداد، رضا رسایی٬ شهروند ۳۵ ساله کُرد یارسان و از بازداشت شدگان خیزش ژن ژیان ئازادی، بدون اطلاع خانواده و وکیل و حق انجام آخرین ملاقات در زندان دیزلآباد کرمانشاه اعدام شد.
ردیف | نام و نام خانوادگی | اهل | اتهام | تاریخ اجرای حکم | محل اجرای حکم | توضیحات |
---|---|---|---|---|---|---|
1 | کامران شیخه | مهاباد | افساد فی الارض | ۴ مرداد | زندان مرکزی ارومیه | بعد از ۱۵ سال بازداشت اعدام شد |
2 | رضا (غلامرضا) رسایی | صحنه | مباشرت در قتل عمد٬ مباشرت در ایراد جراحات عمدی غیرکشنده غیرمنتهی به مرگ٬ تظاهر و قدرت نمایی با چاقو٬ اخلال در نظم عمومی از طریق ایجاد هیاهو و جنجال | ۱۶ مرداد | زندان دیزل آباد کرمانشاه | ۳۵ ساله و بدون اطلاع خانواده و وکیل و حق انجام ةخرین ملاقات اعدام شد |
3 | فرود گراوند | کوهدشت | مواد مخدر و قتل عمد | ۱۷ مرداد | زندان قزلحصار کرج | ۵۰ ساله٬ سال ۱۳۹۴ بازداشت و به اعدام محکوم شده بود |
4 | محمد غلامی | کوهدشت | مواد مخدر | ۱۷ مرداد | زندان قزلحصار کرج | |
5 | اسماعیل شرفی | کوهدشت | مواد مخدر | ۱۷ مرداد | زندان قزلحصار کرج | |
6 | شهاب ملکی | هرسین | مواد مخدر | ۱۷ مرداد | زندان قزلحصار کرج | |
7 | ناصر گراوند | کوهدشت | موادمخدر | ۲۰ مرداد | زندان پارسیون خرم آباد | |
8 | پیمان الله ویسی | سنندج | قتل عمد | ۲۵ مرداد | زندان مرکزی سنندج | ۳۷ ساله و ۵ سال پیش بازداشت شده بود |
9 | ناصر شفیعی | تکاب | قتل عمد | ۲۵ مرداد | ندامتگاه مرکزی کرج | ساکن تهران و حدود ۴ سال پیش به اتهام «قتل عمد» همسرش بازداشت و به قصاص نفس محکوم شد |
10 | رضا زردکوهی | سبزوار | موادمخدر | ۲۵ مرداد | زندان سبزوار | ۳۱ ساله |
11 | محمد کرمی زاده | کوهدشت | قتل عمد | ۲۹ مرداد | زندان قزلحصار کرج | ۳۷ ساله٬ پدر یک فرزند در سال ۱۳۹۳ باداشت و به اعدام محکوم شد و در سال ۱۳۹۸ حکم اعدام وی به ۳۰ سال حبس تعزیری تبدیل شده بود |
12 | محمد داغستانی | ارومیه | مواد مخدر | ۳۱ مرداد | زندان مرکزی میاندواب |
- صدور حکم
دستکم برای ۱۰ شهروند کُرد از سوی دادگاههای انقلاب اسلامی تهران٬ دهگلان٬ ساری٬ نظرآباد کرج و سقز به اتهامات سیاسی، احکام اعدام٬ حبس٬ جریمه نقدی و مصادره اموال صادر شده است.
پخشان عزیزی از سوی شعبه ۲۶ دادگاه انقلاب اسلامی تهران به ریاست قاضی ایمان افشاری از بابت اتهام «بغی» از طریق «فعالیت و تلاش موثر با استفاده از سلاح برای پیشبرد اهداف گروههایی که در برابر حکومت اسلامی قیام مسلحانه کرده و مرکزیت آن باقی است» به اعدام و همچنین به اتهام «عضویت در جمعیتهای معارض کشور» از طریق عضویت در حزب حیات آزاد کردستان (پژاک) به ۴ سال حبس تعزیری محکوم شد.
ردیف | نام و نام خانوادگی | اهل | اتهام | تاریخ صدور حکم | دادگاه صادر کننده | محکومیت | توضیحات |
---|---|---|---|---|---|---|---|
1 | پخشان عزیزی | مهاباد | بغی و عضویت در گروه های معارض | ۲ مرداد | شعبه ۲۶ دادگاه انقلاب اسلامی تهران | اعدام و ۴ سال حبس تعزیری | |
2 | حکمت امیری | دهگلان | تبلیغ علیه نظام و همکاری با گروه های معاند | اواسط مرداد | دادگاه انقلاب اسلامی دهگلان | ۶ ماه حبس تعزیری و ۳۶ ماه حبس تعلیقی | |
3 | مژگان کاوسی | کلاردشت مازندران | اجتماع و تبانی علیه امنیت کشور٬ توهین به رهبری٬ فعالیت تبلیغی علیه نظام | اواخر مرداد | شعبه ۲ دادگاه انقلاب اسلامی ساری | ۱ سال حبس تعزیری یه صورت رای باز | |
4 | ماشالله کرمی | بیجار | تحصیل مال از طریق نامشروع و مشارکت در پولشویی٬ | ۲۷ مرداد | شعبه ۱۰۲ دادگاه کیفری ۲ نظرآباد کرج | ۸ سال و ۱۰ ماه حبس تعزیری و مجازات های تکمیلی | |
5 | عبدالله شریف زاده | سقز | تبلیغ علیه نظام جمهوری اسلامی ایران و به نفع یکی از احزاب کرد اپوزسیون حکومت ایران | ۲۷ مرداد | شعبه اول دادگاه انقلاب سقز | ۱۰ ماه حبس تعزیری |
- بازداشتها
دستکم ۲۷ شهروند٬ اعضای خانواده های دادخواه٬ فعال سیاسی٬ مدنی و صنفی کُرد در شهرهای مختلف استانهای کردستان، کرمانشاه٬ ایلام٬ آذربایجان غربی و تهران توسط نهادهای امنیتی بازداشت و یا برای اجرای حکم حبس روانه زندان شدهاند.
از این تعداد ۲ نفر برای اجرای حکم حبس به زندانهای نقده و ارومیه منتقل شدند. ۱۰ نفر از افراد بازداشت شده در این ماه پس از چند هفته با قرار وثیقه به صورت موقت آزاد شدهاند اما از سرنوشت دیگر بازداشت شدگان تا کنون اطلاعی در دست نیست.
آریا یوسفی٬ فرزند ۱۸ ساله فاطمه داوند از بازداشتشدگان اعتراضات مردمی آبان ۱۳۹۸ بعد از بازگرداندن اجباری به ایران توسط نیروهای امنیتی جمهوری اسلامی ایران در مرز ماکو بازداشت و به بازداشتگاه اداره اطلاعات این شهر منتقل شد. تاکنون اطلاعی از سرنوشت وی در دست نیست.
ردیف | نام و نام خانوادگی | اهل | محل بازداشت | تاریخ بازداشت | حوزه فعالیت | محل نگهداری و آخرین وضعیت |
---|---|---|---|---|---|---|
1 | رامین زله | نقده | نقده | ۱ مرداد | شهروند | بعد از شرکت در مراسم خاکسپاری اسماعیل کریمی٬ فعال محیط زیست بازداشت شد |
2 | فریده ویسی | پاوه | کامیاران | ۳ مرداد | فعال مدنی | بعد از شرکت در مراسم خاکسپاری اسماعیل کریمی٬ فعال محیط زیست بازداشت شد |
3 | حمید سبزه | پاوه | کامیاران | ۳ مرداد | فعال مدنی | بعد از شرکت در مراسم خاکسپاری اسماعیل کریمی٬ فعال محیط زیست بازداشت شد |
4 | آمانج قربانی | کامیاران | کامیاران | ۳ مرداد | فعال مدنی | بعد از شرکت در مراسم خاکسپاری اسماعیل کریمی٬ فعال محیط زیست بازداشت و در تاریخ ۸ مرداد با قید وثیقه آزاد شد |
5 | فرزین موفقی | کامیاران | کامیاران | ۳ مرداد | فعال مدنی | بعد از شرکت در مراسم خاکسپاری اسماعیل کریمی٬ فعال محیط زیست بازداشت و بعد از چند ساعت آزاد شد |
6 | امیر ندیمی | کامیاران | کامیاران | ۳ مرداد | فعال مدنی | بعد از شرکت در مراسم خاکسپاری اسماعیل کریمی٬ فعال محیط زیست بازداشت و بعد از چند ساعت آزاد شد |
7 | حسام مهدی زاده | کامیاران | کامیاران | ۳ مرداد | فعال مدنی | بعد از شرکت در مراسم خاکسپاری اسماعیل کریمی٬ فعال محیط زیست بازداشت و بعد از چند دقیقه آزاد شد |
8 | فرید اداک | سروآباد | تهران | اوایل مرداد | شهروند | |
9 | پخشان نبی زاده | بوکان | بوکان | اوایل مردادماه | شهروند | در تاریخ ۱۸ مرداد با تودیع وثیقه ۵۰۰ میلیون تومانی به صورت موقت آزاد شد |
10 | احمد حسن زاده | بوکان | بوکان | ۹ مرداد | خانواده دادخواه | در تاریخ ۱۰ مرداد با تودیع وثیقه ۴ ملیارد تومانی به صورت موقت آزاد شد |
11 | سولماز حسن زاده | بوکان | بوکان | ۹ مرداد | خانواده دادخواه | در تاریخ ۲۳ مرداد با تودیع وثیقه ۵۰۰ میلیون تومانی به صورت موقت آزاد شد |
12 | پیمان خونباره | کامیاران | کامیاران | ۱۰ مرداد | شهروند | او پس از مدتی عضویت در یکی از احزاب اپوزسیون کرد با دریافت امان نامه به شهر خود بازگشته بود |
13 | منیژه خشنود | بوکان | بوکان | ۱۰ مرداد | شهروند | |
14 | ریبوار (رضا) یاسمنی | نقده | نقده | ۱۱ مرداد | شهروند | |
15 | طه رسولیان | پیرانشهر | پیرانشهر | ۱۳ مرداد | فعال مدنی | بازداشت و انتقال به زندان نقده برای اجرای حکم ۳ سال و ۷ ماه |
16 | ثریا قیطران | پیرانشهر | پیرانشهر | ۱۳ مرداد | شهروند | بازداشت و انتقال به زندان ارومیه برای اجرای حکم ۹ ماه |
17 | ادریس مرادی | روانسر | روانسر | ۱۳ مرداد | زندانی سیاسی سابق | |
18 | مریم رستمی | ایلام | ایلام | ۱۵ مرداد | شهروند | |
19 | سامان میرزایی | سنندج | سنندج | ۱۸ مرداد | شهروند | |
20 | محسن آجی | پیرانشهر | پیرانشهر | ۲۱ مرداد | شهروند | |
21 | سلام خضرنژاد | پیرانشهر | پیرانشهر | ۲۲ مرداد | شهروند | |
22 | رحمان قادری | پیرانشهر | پیرانشهر | ۲۲ مرداد | شهروند | |
23 | صمد شابویی | اشنویه | ارومیه | ۲۲ مرداد | شهروند | |
24 | آریا یوسفی | بوکان | ارومیه | ۲۳ مرداد | شهروند ۱۸ ساله و فرزند فاطمه دادوند٬ زندانی سیاسی سابق | |
25 | گلاویژ محمدی ارشد | مهاباد | مهاباد | ۲۴ مرداد | شهروند | |
26 | مختار اسدی | سنندج | سنندج | ۲۸ مرداد | فعال صنفی معلمان کردستان | |
27 | امید فرجی | مریوان | مریوان | ۲۸ مرداد | شهروند |
- قتل شهروندان
احمد ترمن شهروند اهل مهاباد در تاریخ ٣ مرداد در پی تیراندازی مأموران نیروی انتظامی جان خود را از دست داد. مأموران نیروی انتظامی برای بازداشت این شهروند به منزل شخصی وی واقع در محله «باغ سیسه» مهاباد یورش بردند و در حین تعقیب و گریز او را مورد تیراندازی قرار دادهاند. احمد ترمن بر اثر اصابت گلوله به ناحیه سر بلافاصله جان خود را از دست داد.
- وضعیت زندانیان سیاسی
روز یکشنبه ۱٤ مرداد ۱۴۰۳، دومین جلسه دادگاه وریشه مرادی، عضو جامعه زنان آزاد شرق کردستان (کژار) پس از یک سال بازداشت به دلیل عدم حضور وی به زمانی دیگر موکول شد. نامه و دفاعیهای از این زندانی سیاسی خطاب به افکار عمومی منتشر شد و وی در نامه خود اعلام کرد که در اعتراض به صدور حکم اعدام برای پخشان عزیزی و شریفه محمدی از حضور در جلسه دادگاه خودداری میکند.
زینب جلالیان، زندانی سیاسی کُرد محکوم به حبس ابد که هفدهمین سال حبس خود در زندان مرکزی یزد را میگذراند، در هفتههای گذشته به دلیل درد شدید پهلوی سمت راست در شرایط وخیمی قرار دارد و تا کنون از دسترسی به خدمات درمانی محروم بوده است. وی همزمان از چندین بیماری دیگر از جمله برفک دهان، ناخنک چشم، آسم، ناراحتی کلیوی و گوارشی که در دوران زندان به آنها مبتلا شده است، رنج میبرد.
- خانواده های دادخواه
ماشالله کرمی از اعضای خانواده های دادخواه به اتهام «تحصیل مال از طریق نامشروع» و «مشارکت در پولشویی» به ۸ سال و ۱۰ ماه حبس تعزیری٬ جریمه نقدی و مصادره اموال محکوم شد.
نیروهای امنیتی همچنین در سالروز تولد محمد حسنزاده از جانباختگان خیزش ژن ژیان ئازادی در بوکان، به منزل خانوادهاش در این شهر یورش برده و پدر و خواهر وی، احمد حسنزاده و سولماز حسنزاده را با ضرب و شتم بازداشت کردند. احمد حسنزاده یک روز بعد آزاد شد اما سولماز حسنزاده به سلول انفرادی زندان ارومیه منتقل شد و بدون حق ملاقات با خانواده و دسترسی به وکیل تحت بازجویی نهادهای امنیتی قرار گرفت. در اعتراض به وضعیتش٬ وی به مدت چند روز دست به اعتصاب غذا زد و در نهایت بعد از ۱۶ روز بازداشت با تودیع وثیقه ۵۰۰ میلیون تومانی به صورت موقت آزاد شد. همچنین پدر و مادر محمد حسنزاده به اداره اطلاعات بوکان احضار و مورد بازجویی و تهدید واقع شدند.
- زنکشی
جانه چوپانی، زن جوان اهل روستای «کوزهرش» شهرستان سلماس بعد از انتشار فیلمی خصوصی از وی و یکی از بستگانش در شبکههای اجتماعی توسط پدرش به قتل رسید. جانه چوپانی، ۲۲ ساله و مادر دو دختر خردسال بود.
- حقوق صنفی
دیوان عدالت اداری حکم اخراج فرمیسک فتاحی، معلم کُرد اهل مریوان را که پیشتر از سوی هسته مرکزی گزینش اداره آموزش و پرورش صادر شده بود، عینا تایید کرد. این معلم که سابقه ۱۴ سال مربی و مدیریت در پیشدبستانی و مدارس ابتدایی شهرستان مریوان را دارد، در اسفند ۱۴۰۱ از سوی هسته مرکزی گزینش اداره آموزش پرورش از کار اخراج شده بود. در ابلاغیه این حکم قید شده بود که وی «واجد شرایط انتخاب اصلح شناخته نشده» و بر همین اساس با استخدام وی موافقت نشده است.
- محیط زیست
اسماعیل کریمی، فعال محیط زیست و کارمند اداره منابع طبیعی کامیاران حین مهار آتشسوزی در مراتع «کانیشه» این شهرستان دچار سوختگی شده بود، در تاریخ ۳ مرداد به دلیل سوختگی بالای ۸۰ درصد در بیمارستان جان خود را از دست داد. در مراسم خاکسپاری وی٬ دستکم هفت فعال مدنی بعد از ضرب و شتم توسط نیروهای امنیتی بازداشت شدند.