تۆڕی مافه‌كانی مرۆڤی کوردستان

تۆڕی مافەکانی مرۆڤی کوردستان لە ڕاپۆرتی مانگانەی خۆیدا ئاوڕ لە حاڵەتەکانی پێشێلکردنی مافەکانی مرۆڤ لە کوردستان و پێشێلکردنی مافی هاووڵاتیانی کورد لە ناوچە و شارەکانی ئێران لە یەک مانگی ڕابردوودا دەداتەوە.

بە هۆی قەدەغەبوونی چالاکیی ڕێکخراوە سەربەخۆکانی مافی مرۆڤەوە لە ئێراندا و گوشاری سەر بنەماڵەی قوربانیانی پێشێلکردنی مافەکانی مرۆڤ، ئامادەکردنی ڕاپۆرتی بەڵگەدار و ورد ڕووبەڕووی گرفتی فراوان دەبێتەوە.

هەر بۆیە ئامار و زانیارییەکانی ناو ئەم ڕاپۆرتە سەرجەم حاڵەتەکانی پێشێلکردنی مافەکانی مرۆڤ ناگرێتەوە. ئەم ڕاپۆرتە لەسەر بنەمای هەواڵ و ڕاپۆرتە بڵاوکراوەکانی تۆڕی مافەکانی مرۆڤی کوردستان و هەروەها لێکۆڵینەوە و پشتڕاستکردنەوەی ڕاپۆرت و هەواڵی ڕێکخراوە و ماڵپەڕە چالاکەکانی تر لەم بوارەدا ئامادە کراوە.

بەپێی ئامارە کۆکراوەکانی تۆڕی مافەکانی مرۆڤی کوردستان، لە جۆزەردانی ١٤٠٣دا (مەی و ژوەنی ٢٠٢٤):

• کۆڵبەران

سینا ڕەسوولزادە و هەژیر مەحموودپوور، دوو کۆڵبەری خەڵکی سەردەشت و جوانڕۆ، بە دەسڕێژی هێزە سنوورپارێزەکانی کۆماری ئیسلامیی ئێران لە ناوچە سنوورییەکانی بانە و سەردەشتدا کوژران. ڕەحیم ئیبراهیمییش دوای ڕاوەدوونران لە لایەن هێزە سنوورپارێزەکانی ئێرانەوە لە ناوچە سنوورییەکانی سەردەشت کەوتە ناو ڕووبارەوە و گیانی لە دەست دا.

هەروەها لانیکەم ٤ کۆڵبەر بە دەسڕێژ و دوو کۆڵبەریش بە لێدان و ئەشکەنجەی هێزە سنوورپارێزەکانی ئێران لە ناوچە سنوورییەکانی پارێزگای کوردستان بریندار بوون.

• ژنکوشتن

لەیلا پایمەرد، خەڵکی پیرانشار، وەک دەگوترێت لەبەر «کێشەی خێزانی» لە لایەن هاوسەرەکەیەوە ئاگری تێ بەر درا و چەند ڕۆژ دواتر بە هۆی سەختبوونی برینەکانیەوە لە نەخۆشخانە گیانی لە دەست دا.

• تەقینەوەی مین

دوو هاووڵاتیی کورد بە ناوەکانی ئیسماعیل عەزووزەممە و هادی غونچەدۆست بە تەقینەوەی مین و تەقەمەنیی سەربازی لە شارەکانی شنۆ و بانە گیانیان لە دەست دا. هەروەها چوار کەسی دیکەیش هەر بە تەقینەوەی مین بریندار بوون.

• دەستبەسەرکردن

لانیکەم ٢٧ هاووڵاتی، هونەرمەند، وەرزشوان و چالاکی سیاسی و مەدەنیی کورد لە شارە جیاوازەکانی پارێزگاکانی ئیلام، ئازەربایجانی ڕۆژئاوا، کوردستان، کرماشان، تاران و خوراسانی ڕەزەویدا بە تۆمەتی سیاسی لە لایەن هێزە ئەمنی و دادوەرییەکانەوە دەستبەسەر کران. لەسەر چارەنووسی هەندێکیان تا ئێستا هیچ زانیارییەک بەردەست نەکەوتووە.

لەم نێوانەدا هووشمەند مورادی، زەهرا نەبیزادە و سەجاد مورادیوەندان پێشتریش لە ڕەوتی سەرهەڵدانی ژن، ژیان، ئازادیدا دەستبەسەر کرابوون. هەروەها سێ کەسیش، یەکیان ڕەزا بەبرنژادی برای مێهدی بەبرنژاد لە گیانبەختکردوانی سەرهەڵدانی ژن، ژیان، ئازادی لە قووچان، لەبەر بڵاوکردنەوەی بابەت سەبارەت بە مردنی ئیبراهیم ڕەییسیی سەرکۆماری پێشووی ئێران دەستبەسەر کراون.

• سەپاندنی سزا

لانیکەم ٣ چالاکی کورد لە لایەن دادگاکانی شۆڕشی ئیسلامیی بۆکان، جوانڕۆ، سنە و تارانەوە بە تۆمەتی سیاسی ڕووبەڕووی سزای بەندکران و دوورخستنەوە بوونەتەوە.

ـ ژینا مودەڕیس گورجی، ڕۆژنامەوان و چالاکی بواری مافەکانی ژنان، لە لایەن لقی یەکەمی دادگای شۆڕشی ئیسلامیی سنەوە بە تۆمەتی «پێکهێنانی گرووپ و دەستەی نایاسایی بە مەبەستی ڕووخاندنی حکومەت»، «هاوکاریکردن لەگەڵ دەوڵەتانی دژبەردا» و «بانگەشەی دژ بە حکوومەت» بە گشتی سزای ٢١ بەندکران و دوورخستنەوە بۆ زیندانی هەمەدانی بەسەردا سەپا.

• بنەماڵەی دادخوازان

ڕەزا بەبرنژاد، برای مێهدی بەبرنژاد، لە گیانبەختکردوانی سەرهەڵدانی ژن، ژیان، ئازادی لە قووچان کە ڕۆژی ٣١ی گوڵان (٢٠ی مەی) لەبەر بڵاوکردنەوەی پۆستێک لە لاپەڕەی ئینستاگرامەکەی خۆیدا سەبارەت بە مردنی ئیبراهیم ڕەییسی، سەرکۆماری پێشووی ئێران و ئەندامی لیژنەی مەرگ لە دەیەی ٦٠ی هەتاویدا (٨٠ی زایینی) لە لایەن هێزە ئەمنییەکانەوە دەستبەسەر کرابوو، ڕۆژی ١٣ی جۆزەردان (٢ی ژوەن) بە دانانی بارمتە و بە شێوەی کاتی لە زیندانی قووچان ئازاد کرا، بەڵام ڕۆژی ١٧ی جۆزەردان (٦ی ژوەن) دیسان دەستبەسەر کرایەوە و تا ئێستایش هەر لە زیندانی قووچاندایە.

• ئازادیی ئایین و مەزهەب

پووریا و شوجاع مینەتی، دوو برای کوردی زیندانیی سیاسیی خەڵکی شاری سەحنەی کرماشان کە خەریکی تێپەڕاندنی سزای ساڵێک بەندکران لە زیندانی کراوەدا بوون، دوای ئەوەی بە مەبەستی خۆناساندنی ئاسایی و ڕۆژانە سەردانی زیندانی کراوەی کانی چەرمێ (چشمەسفید)ی کرماشانیان کردبوو، لە لایەن هێزە ئەمنییەکانەوە دەستبەسەر و ڕەوانەی شوێنێکی نادیار کران.

سزای لەسێدارەدانی مامۆستا محەممەد خزرنژاد، مامۆستای ئایینیی کورد و لە دەستبەسەرکراوانی سەرهەڵدانی ژن، ژیان، ئازادی کە ساڵی ڕابردوو بە تۆمەتی«افساد فی‌الارض» لە لایەن دادگای شۆڕشی ئیسلامییەوە دەر کرابوو و لە خاکەلێوەی ئەمساڵدا (سەرەتای ئاوریل) لە لایەن دیوانی باڵای ئێرانەوە پەسەند کرابوو، بە پلەیەک کەمکردنەوە گۆڕدرا بۆ سزای بەندکران.

• مافە پیشەییەکان

سومەییە ئەختەرشومار، ئەندامی کارای ئەنجومەنی پیشەیی مامۆستایانی مەریوان، بە بڕیاری لیژنەی یەکەمی لێکۆڵینەوە لە سەرپێچییە ئیدارییەکانی فەرمانبەرانی پارێزگای کوردستان لە کار دەرکرا. ئەم بڕیارە لە ڕێکەوتی ٢٧ی ڕەشەمەی ١٤٠٢دا (١٧ی مارسی ٢٠٢٤) دەر کراوە و لە مانگی جۆزەرداندا بە شێوەی فەرمی بە خۆی ڕاگەیەنراوە.

ئەم مامۆستایەی زمانی ئینگلیزی بە پێشینەی ١٧ ساڵ کارکردنەوە تۆمەتبار کراوە بە «لایەنگریکردن و پاڵپشتیکردن لە گرووپە دژبەرەکان»، «بڵاوکردنەوەی بابەتی سووکایەتیئامێز و هەواڵی درۆ دژ بە کۆماری ئیسلامیی ئێران»، «ئەندامبوونی چالاکانە لە کاناڵە نایاساییەکانی ئەنجومەنی پیشەیی مامۆستایاندا»، «داڕشتنی پرسیاری تاقیکردنەوە ناوخۆییەکان بە ئاڕاستی پاڵپشتیکردندا لە ئاژاوەگێڕەکان» و «پاڵپشتیکردن لە گرووپە دژبەرەکان».

• دۆخی زیندانیانی سیاسی

ـ کامران شێخە، زیندانیی مەزهەبیی کوردی مەحکووم بە لەسێدارەدان، ڕۆژی ١٢ی جۆزەردان (١ی ژوەن) بە هۆکاری نادیار لە زیندانی قزلحەساری کەرەجەوە ڕەوانەی زیندانی مەهاباد کرا.

ـ  شەهرام کازمیان، زیندانیی سیاسیی کورد، دوای ئەوەی لە لایەن پاسەوانەکانی زیندانی ناوەندیی ورمێوە ئەشکەنجە درا، بە دەستووری سەرۆکی زیندان ڕەوانەی نەخۆشخانەی دەروونپزیشکیی ڕازی لە شاری ورمێ کرا.

ـ کەمال لوتفی، باوکی ڕەزا لوتفی لە گیانبەختکردووانی سەرهەڵدانی ژن، ژیان، ئازادی لە دێولان، تا ئێستایش بە بڕیاری دەستبەسەربوونی کاتییەوە و بەبێ ڕەچاوکردنی مافی وەرگرتنی پارێزەر، خزمەتگوزاریی پزیشکی و دیدار لەگەڵ بنەماڵەدا، لە دۆخێکی هەڵپەسێردراو لە زیندانی کامێراندا ڕاگیراوە.

ـ ئەنوەر چالشی، زیندانیی سیاسیی کورد کە تووشی شێرپەنجەی ڕیخۆڵە بووە، بە هۆی ناجێگیربوونی دۆخی تەندروستییەوە گوازرایەوە بۆ نەخۆشخانەی خومەینی لە ورمێ.

ـ کەیوان ڕەشۆزادە، زیندانیی سیاسیی کورد کە بە هۆی مانگرتنەوە لە خواردن لە بەندی ئەمنی زیندانی ناوەندیی ورمێدایە، بۆ ماوەی چەند ڕۆژ ڕەوانەی دەستبەسەرگەی دەزگای ئیتلاعاتی سوپای پاسداران لە سەربازگەی ئەلمەهدیی ورمێ کرا و کەوتە بەر لێپرسینەوە و هەڕەشەی کاربەدەستانی ئەم دەزگا سەربازی-ئەمنییەوە.

ـ وریشە مورادی و پەخشان عەزیزی، دوو زیندانیی سیاسیی کورد لە زیندانی ئێڤیندا، وەک ناڕەزایەتییەک لە ئاست گواستنەوەی وریشە مورادیدا لە بەندی ژنانەوە بۆ بەندی ٢٠٩ی ئەم زیندانە، بۆ ماوەی دوو ڕۆژ مانیان لە خواردن گرت.

ـ ئەمیر سەیدی، زیندانیی سیاسیی کورد، لەبەر ڕێگریکردنی بەرپرسانی زیندانی ناوەندیی ورمێ لە پێدانی مۆڵەتی پشووی کاتی نەیتوانی لە ڕێوڕەسمی چلەی باوکیدا بەشداری بکات.

• برینداربوونی هاووڵاتیان

ـ دوو هاووڵاتیی کورد بە دەسڕێژی هێزە سنوورپارێزەکانی ئێران لە ناوچە سنوورییەکانی شنۆ بریندار بوون.