تۆڕی مافه‌كانی مرۆڤی کوردستان

تۆڕی مافەکانی مرۆڤی کوردستان لە ڕاپۆرتی مانگانەی خۆیدا ئاوڕ لە حاڵەتەکانی پێشێلکردنی مافەکانی مرۆڤ لە کوردستان و پێشێلکردنی مافی هاووڵاتیانی کورد لە ناوچە و شارەکانی ئێران لە یەک مانگی ڕابردوودا دەداتەوە.

بە هۆی قەدەغەبوونی چالاکیی ڕێکخراوە سەربەخۆکانی مافی مرۆڤەوە لە ئێراندا و گوشاری سەر بنەماڵەی قوربانیانی پێشێلکردنی مافەکانی مرۆڤ، ئامادەکردنی ڕاپۆرتی بەڵگەدار و ورد ڕووبەڕووی گرفتی فراوان دەبێتەوە.

هەر بۆیە ئامار و زانیارییەکانی ناو ئەم ڕاپۆرتە سەرجەم حاڵەتەکانی پێشێلکردنی مافەکانی مرۆڤ ناگرێتەوە. ئەم ڕاپۆرتە لەسەر بنەمای هەواڵ و ڕاپۆرتە بڵاوکراوەکانی تۆڕی مافەکانی مرۆڤی کوردستان و هەروەها لێکۆڵینەوە و پشتڕاستکردنەوەی ڕاپۆرت و هەواڵی ڕێکخراوە و ماڵپەڕە چالاکەکانی تر لەم بوارەدا ئامادە کراوە.

بەپێی ئامارە کۆکراوەکانی تۆڕی مافەکانی مرۆڤی کوردستان، لە پووشپەڕی ١٤٠٣دا (ژوەن و جولایی ٢٠٢٤):

• کۆڵبەران

ئەرکان باڵواسە، ئەیوب محەممەدی و کیان زەینی بە دەسڕێژی هێزە سنوورپارێزەکانی کۆماری ئیسلامیی ئێران لە ناوچە سنوورییەکانی مەریوان، نەوسوود و سەردەشتدا کوژران.

هەروەها لانیکەم ١٧ کۆڵبەر بە دەسڕێژ و دوو کۆڵبەریش بە لێدان و ئەشکەنجەی هێزە سنوورپارێزەکانی ئێران لە ناوچە سنوورییەکانی پارێزگاکانی کرماشان، کوردستان و ئازەربایجانی ڕۆژئاوا بریندار بوون.

• لەسێدارەدان

لانیکەم ٣ هاووڵاتیی خەڵکی هەرسین، سەرپێڵی زەهاو و شابادی پارێزگای کرماشان بە تۆمەتی پێوەندار بە «مادە هۆشبەرەکان» و «کوشتنی بەئەنقەست» لە زیندانەکانی عادڵئاوای شیراز و دیزڵئاوای کرماشان لە سێدارە دران.

• کوشتنی هاووڵاتیان

ڕێبوار ڕەشیدی، کاسبکاری کوردی خەڵکی بانە کە ڕۆژی ١٧ی پووشپەڕ (٧ی جولای) لە ناوچەی سنووریی «هەنگەژاڵ»ی بانە بە دەسڕێژی هێزە سنوورپارێزەکانی ئێران بە سەختی بریندار ببوو و دوای گوازرانەوە بۆ نەخۆشخانە چووبووە حاڵەتی کۆماوە، ڕۆژی ٣١ی پووشپەڕ (٢١ی جولای) گیانی لە دەست دا.

• ژنکوشتن

لانیکەم ٤ ژنی کورد بە ناوەکانی نەرمین پیرهێمن، مەرزیە غوڵامپوور، ماریا شیرمحەممەدی و ئایدا حەیدەریان لە شارەکانی سنە، بۆجنوورد و ئەیوان بوونە قوربانیی دیاردەی ژنکوشتن. نەرمین پیرهێمن و مەرزیە غوڵامپوور کە هەردووکیان قوربانیی منداڵ هاوسەری بوون، لەبەر داوای جیابوونەوە لە لایەن هاوسەرەکانیانەوە کوژران. ماریا شیرمحەممەدی لەبەر ڕەتکردنەوەی داوای هاوسەرگیری لە لایەن داواکارەکەیەوە کوژرا. لەسەر هۆکاری کوشتنی ئایدا حەیدەریان بە دەستی هاوسەرەکەی هیچ زانیارییەک بەردەست نەکەوتووە.

• سزاکان

لانیکەم ١٠ هاووڵاتیی کورد لە لایەن دادگاکانی شۆڕشی ئیسلامیی کەرەج، شەهریار، ورمێ، بۆکان، مەریوان، سنە و دێولانەوە بە تۆمەتی سیاسی ڕووبەڕووی سزای بەندکران، قامچی و دوورخستنەوە بوونەوە.

ـ مەتین حەسەنی، لە بریندارانی چاوی خۆپیشاندانە جەماوەرییەکانی ١٣٩٨ (٢٠١٩)، بە تۆمەتی «فریودان یان هاندانی خەڵک بۆ شەڕ و کوشتنی یەکدی بە مەبەستی تێکدانی ئاسایشی وڵات» و «بانگەشەی دژ بە حکومەت» سزای ٣١ مانگ بەندکرانی هەڵپەسێردراوی بەسەردا سەپا.

• دەستبەسەرکردن

لانیکەم ٢٢ هاووڵاتی و چالاکی کورد لە شارە جیاوازەکانی پارێزگاکانی ئازەربایجانی ڕۆژئاوا، کوردستان و تاران بە هۆکاری سیاسی لە لایەن دامودەزگا ئەمنی و دادوەرییەکانەوە دەستبەسەر کران. پێنج کەسیان بە مەبەستی جێبەجێکردنی سزای بەندکران ڕەوانەی زیندانەکانی نەغەدە و سنە کراون، شەش کەسیان دوای چەند ڕۆژ دەستبەسەربوون بە شێوەی کاتی و بە دانانی بارمتە ئازاد کراون و لەسەر چارەنووسی هەندێکیشیان تا ئێستا هیچ زانیارییەک بەردەست نەکەوتووە.

لەم نێوانەدا محەممەدڕەزا قەیتەرانی و ئەسعەد کاکە پێشتریش لە ڕەوتی سەرهەڵدانی ژن، ژیان، ئازادیدا دەستبەسەر کرابوون.

ـ فەیزوڵڵا شادی، هاووڵاتیی کوردی خەڵکی کامێران، لە شوێنی کارەکەیدا لەم شارە لە لایەن هێزە ئەمنییەکانەوە دەستبەسەر و دوای ٢٤ کاتژمێر ئازاد کرا. دەوترێت ئەم هاووڵاتییە لە پرسەنامەی مەعسوومە دوروودیی داپیرەیدا وشەی «شەهید»ی بۆ خاڵە گیانبەختکردووەکەی بە کار هێناوە و هەر ئەمەش هۆکاری دەستبەسەرکردنی بووە. عوسمان شافیعیی خاڵی ئەم هاووڵاتییە کوردە لە ئەندامانی حیزبی دیمۆکراتی کوردستانی ئێران بوو کە لە شەستەکانی هەتاویدا (هەشتاکانی زایینی) لە پێکدادانێکدا لەگەڵ هێزەکانی سوپای پاسدارانی ئێران گیانی بەخت کرد.

• بنەماڵەی دادخوازان

حەسەن ئەمینی، برای محەممەد ئەمینی لە گیانبەختکردوانی سەرهەڵدانی ژن، ژیان، ئازادی لە سنە، دوای بانگهێشتکران بۆ نووسینگەی جێبەجێکردنی سزاکانی دادسەرای گشتی و شۆڕشی سنە بە مەبەستی جێبەجێکردنی سزای ٦ مانگ و ١٥ ڕۆژ بەندکران ڕەوانەی زیندانی ناوەندیی ئەم شارە کرا.

• دۆخی زیندانیانی سیاسی

ـ پەخشان عەزیزی، ژنەچالاکی کورد کە بە تۆمەتی «بەغی»یەوە لە زیندانی ئێڤینی تاراندایە، لە ڕێکەوتی ١٦ی پووشپەڕی ١٤٠٣وە (٥ی ژوەن) بە دەستووری شۆرای لێپێچینەوەی زیندان لە مافی پێوەندیگرتن و دیداری بنەماڵە بێبەش کراوە.

ـ دوابەدوای بڵاوبوونەوەی مێرووی جێگا (ساس /Bed bugs ) لە بەندی ژنانی کانوونی ئیسڵاح و تەربیەتی سنەدا (چاکسازیی ژنان) و پشتگوێخستنی ئەم کێشەیە لە لایەن بەرپرسانی زیندانەوە، بەندکراوانی ناو ئەم زیندانە ناڕەزاییان دەربڕی.

• ئازادیی ئایین و مەزهەب

ـ مامۆستا دوکتور سەلام مەحموودیان، ئیمام جومعەی گوندی «بێورانی خواروو» و مامۆستا حەسەن خزری، ئیمام جومعەی گوندی «بێورانی سەروو»ی سەردەشت، بانگهێشتی بەردەم دادگای تایبەتی مەلاکانی ورمێ کران.

ـ ئایەت غوڵامی، مامۆستای سوننە و بەرنوێژی مزگەوتی «محمدالمصطفی»ی کرماشان، دوای بانگهێشتکران بۆ بەشی پاراستنی ناوەندی مامۆستایانی کرماشان بە دەستووری ئەم دەزگا ئەمنییە لە بەرنوێژی دوور خرایەوە و هەرجۆرە چالاکییەکی لەو مزگەوتەدا قەدەغە کرا.

• تێکهەڵچوونی چەکداری

ڕۆژی ١٩ی پووشپەڕ (٩ی جولای) هێزەکانی قەرارگای حەمزەی سوپای پاسداران دوای گەمارۆدانی گوندی «تاژاندەرە»ی شنۆ لەگەڵ گرووپێکی چەندکەسی لە ئەندامانی حیزبێکی ئۆپۆزیسیۆنی کورددا کەوتنە شەڕەوە. لەم تێکهەڵچوونەدا لانیکەم یەک کەس کوژرا و کەسێکی دیکەیش دوای برینداربوون لە لایەن هێزەکانی سوپای پاسدارانەوە دەستبەسەر کرا.