تۆڕی مافه‌كانی مرۆڤی کوردستان

تۆڕی مافەکانی مرۆڤی کوردستان لە ڕاپۆرتی مانگانەی خۆیدا ئاوڕ لە حاڵەتەکانی پێشێلکردنی مافەکانی مرۆڤ لە کوردستان و پێشێلکردنی مافی هاووڵاتیانی کورد لە ناوچە و شارەکانی ئێران لە یەک مانگی ڕابردوودا دەداتەوە. بە هۆی قەدەغەبوونی چالاکیی ڕێکخراوە سەربەخۆکانی مافی مرۆڤەوە لە ئێراندا و گوشاری سەر بنەماڵەی قوربانیانی پێشێلکردنی مافەکانی مرۆڤ، ئامادەکردنی ڕاپۆرتی بەڵگەدار و ورد ڕووبەڕووی گرفتی فراوان دەبێتەوە. هەر بۆیە ئامار و زانیارییەکانی ناو ئەم ڕاپۆرتە سەرجەم حاڵەتەکانی پێشێلکردنی مافەکانی مرۆڤ ناگرێتەوە. ئەم ڕاپۆرتە لەسەر بنەمای هەواڵ و ڕاپۆرتەکانی تۆڕی مافەکانی مرۆڤی کوردستان و هەروەها لێکۆڵینەوە و پشتڕاستکردنەوەی ڕاپۆرت و هەواڵی ڕێکخراوە و ماڵپەڕە چالاکەکانی تر لەم بوارەدا ئامادە کراوە.

مانگی خەرمانانی ١٤٠٢ هاوکات بوو لەگەڵ یەکەم ساڵڕۆژی کوشتنی حکومەتیی ژینا ئەمینی و دەسپێکردنی سەرهەڵدانی ژن، ژیان، ئازادیدا. لە سەرەتای مانگی خەرمانانەوە کۆماری ئیسلامیی ئێران بە مەبەستی ڕێگریکردن لە سەرهەڵدانەوەی خۆپیشاندانە جەماوەرییەکان و بەڕێوەچوونی ڕێوڕەسمی ساڵیادی گیانبەختکردوان لە شارە جیاوازەکانی کوردستاندا، دەستی دایە ڕەوانەکردنی بەربڵاوی هێزە سەربازی-ئەمنییەکانی خۆی بۆ ئەم شارانە.

هاوکات زیاتر لە ٥٠٠ هاووڵاتی و چالاکی کورد لە لایەن دەزگای ئیتلاعاتی سوپای پاسداران و ئیدارەی ئیتلاعات و پۆلیسی ئەمنییەتی شارە جیاوازەکانەوە، بانگهێشت و هەڕەشەیان لێ کرا کە بە هیچ شێوەیەک بۆیان نییە لە ڕێوڕەسمی ساڵیادی گیانبەختکردوان و هەرچەشنە خۆپیشاندان و گردبوونەوەیەکی جەماوەریدا بەشداری بکەن.

دامودەزگا ئەمنییەکان لە ڕێگای گوشار، بانگهێشتی تەلەفۆنی و هەڕەشەکردنەوە لە بنەماڵەی گیانبەختکردوان، نەیانهێشت ڕێوڕەسمی ساڵیادی گیانبەختکردوان بەڕێوە بچێت و تا ئێستا لەسەر چارەنووسی ژمارەیەک لە ئەندامانی بنەماڵەی دادخوازان کە لەم مانگەدا لە لایەن هێزە ئەمنییەکانەوە دەستبەسەر کراون، هیچ زانیارییەک بەردەست نەکەوتووە.

هێزە سەربازی-ئەمنییەکان لە ڕێگای گەمارۆدانی گۆڕستانی شارە جیاوازەکانەوە ڕێگەکانیان داخست و نەیانهێشت بنەماڵەی گیانبەختکردوان سەردانی مەزاری ئازیزەکانیان بکەن و ئەم سنوور و تەگەرانە و جێگیرکردنی هێزە ئەمنییەکان تا ئێستایش هەر بەردەوامە.

ڕۆژی ٢٥ی خەرمانان (١٦ی سێپتامبەر) هاوکات لەگەڵ ساڵڕۆژی کوشتنی حکومەتیی ژینا ئەمینیدا، هێزەکانی یەکەی تایبەت و سوپای پاسداران کە لە شەقامەکانی زیاتر لە ١٥ شاری کوردستاندا جێگیر کرابوون، ڕێگرییان لە بەڕێوەچوونی ڕێوڕەسمی ساڵیادی ژینا و گیانبەختکردوانی تر کرد. ئەم هێزانە ئەمجەد ئەمینیی باوکی ژینایان بۆ ماوەی چەندین کاتژمێر دەستبەسەر کرد و تا ئێستایش هێزە ئەمنییەکان لە شەقامی نزیک ماڵی ژینادا ماونەتەوە و گۆڕستانی ئایچییش هێشتا هەر لە گەمارۆی زرێپۆشەکانی سوپای پاسداراندایە. ئەمە لە حاڵێکدایە کە ڕۆژی ٧ی خەرمانان (١٩ی ئاگۆست) یەکەم کۆبوونەوەی دادگاییکردنی ساڵح نیکبەخت، پارێزەری بنەماڵەی ژینا، بە تۆمەتی «بانگەشەی دژ بە حکومەت» لە لقی ٢٨ی دادگای شۆڕشی ئیسلامیی تاراندا بەڕێوە چوو.

ڕۆژی ٢٥ی خەرمانان (١٦ی سێپتامبەر) هاووڵاتییەک بە ناوی فەردین جەعفەری کە خاوەن پێداویستیی تایبەتە، لە نزیک گۆڕستانی ئایچیی شاری سەقزدا کەوتە بەر دەسڕێژی هێزەکانی سوپای پاسدارانەوە و لەو کاتەوە لە حاڵەتی کۆمادایە. هەروەها لانیکەم دوو هاووڵاتیی دیکەیش لە شارەکانی سنە و مەهاباد هەر لەم ڕۆژەدا بە دەسڕێژی هێزە سەربازی-ئەمنییەکان بریندار بوون و ژمارەیەک هاووڵاتیی دیکەیش دەستبەسەر کران.

بەپێی ئامارە کۆکراوەکانی تۆڕی مافەکانی مرۆڤی کوردستان، لە خەرمانانی ١٤٠٢دا (ئاگۆست و سێپتامبەری ٢٠٢٣):

ـ لە درێژەی شەپۆلی نوێی دەستبەسەرکردنی هاووڵاتیان و چالاکانی کورد لە سەروبەندی ساڵڕۆژی کوشتنی حکومەتیی ژینا ئەمینی و سەرهەڵدانی ژن، ژیان، ئازادیدا، لانیکەم ١٦٢ هاووڵاتی و چالاکی کورد لە شارە جیاوازەکانی پارێزگاکانی ئازەربایجانی ڕۆژئاوا، کوردستان، کرماشان، ئیلام و تاران، بە تۆمەتی سیاسی لە لایەن هێزە ئەمنییەکانەوە دەستبەسەر کراون. لە نێو دەستبەسەرکراوانی ئەم مانگەدا ٦ کەسیان بە مەبەستی جێبەجێکردنی سزای بەندکران دەستبەسەر و ڕەوانەی زیندان کراون. هەروەها ١٤ هاووڵاتیی دەستبەسەرکراویش لەم ماوەیەدا ئازاد کراون، بەڵام ئەوانی دیکە هێشتا هەر دەستبەسەرن یاخود هیچ زانیارییەک لەسەر چارەنووسیان لە بەردەستدا نییە.

ـ لانیکەم ١٩ هاووڵاتی و چالاکی مەدەنی لە لایەن دادگاکانی شۆڕشی ئیسلامی و گشتیی شارەکانی سەقز، سنە، پیرانشار و مەهابادەوە سزای بەندکرانیان بەسەردا سەپاوە.

ـ لانیکەم ٤ بەندکراوی کورد کە بە تۆمەتی «کوشتنی بەئەنقەست» یان تۆمەتی پێوەندیدار بە «مادە هۆشبەرەکان»ـەوە سزای لەسێدارەدانیان بۆ دەرچووبوو، لە زیندانەکانی قزلحەساری کەرەج و سەقز لە سێدارە دران.

ـ کاسبکارێکی کوردی خەڵکی جوانڕۆ بە ناوی پوویا بابایی کە لە لایەن هێزەکانی پۆلیسی ئینتیزامییەوە بە گومانی هەڵگرتنی کاڵای قاچاخ دەستبەسەر کرابوو، لەژێر ئەشکەنجەی ئەم هێزانە لە دەستبەسەرگەیەکی پۆلیسی شاری کرماشاندا گیانی لە دەست دا.

ـ هاووڵاتییەکی خەڵکی شاباد (ئیسلامئاوای ڕۆژئاوا) بە ناوی حامید باقری لە گوڵشاری کەرەجی ناوەندی پارێزگای ئەلبورز بە دەسڕێژەی هێزەکانی پۆلیسی ئینتیزامی کوژرا.

ـ لانیکەم ٦ کۆڵبەری کورد بە دەسڕێژی هێزە سنوورپارێزەکانی کۆماری ئیسلامیی ئێران لە ناوچە سنوورییەکانی بانە، سەردەشت و چاڵدێران بریندار بوون.

ـ لانیکەم دوو ژن لە شارەکانی ڕوانسەر و سەرپێڵی زەهاو بە دەستی ئەندامانی بنەماڵەکانیان کوژران.

ـ لانیکەم ٦ کرێکاری کورد لە شارەکانی سنە، پیرانشار، بانە، بۆکان و مەهاباد بە ڕووداوی کار گیانیان لە دەست دا.

بۆ بینینی وردەکاری و خشتەی پێشێلکارییەکان بە زمانی فارسی ئەم بەستەرە ببینە:

https://kurdistanhumanrights.org/fa/publications-fa/monthly-reports-fa/2023/09/24/p29647/